Czechy, Žulová

Žulová

Zamek Frýdberk

 

Zamek Frýdberk został zbudowany około 1290 przez Jana Wisthube (Wüstehube). Powstał na terenie należącego do biskupa wrocławskiego księstwa otmuchowskiego bez jego zgody. Rodzina Wisthube na terenie ówczesnego Śląska znana była z rabunków i okrucieństwa. Frýdberk oraz należący do nich pobliski zamek Kolštejn stanowiły bazę do łupieżczych wypraw.

Z powodu późniejszych zniszczeń trudno dokładnie określić pierwotny wygląd zamku. Wzniesiony został na północnym końcu cypla o stromych zboczach który odcięto szerokim na 30 m i głębokim na 10m przekopem. Wjazd prowadził od południa po drewnianym moście. Obok zamku powstało podzamcze z którego później rozwinęła się osada Żulova. Warownia miała plan owalu dostosowanego do kształtu wzgórza o wymiarach 45×37,5. Otoczony był murem obwodowym o grubości 2m wspartego przyporami. Od wschodu, południa i północy dodatkowo otaczał go drewniano-ziemny wał. W północnej części dziedzińca do muru dostawiono piętrowy podpiwniczony dom mieszkalny wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 12x5m. Mieściła się w nim prawdopodobnie zamkowa kaplica.

Główną dominantą zamku była wolnostojąca cylindryczna kamienna wieża o średnicy 11m.  Usytuowana była w południowej części dziedzińca w pobliżu bramy. Grubość jej murów w przyziemiu miała prawie 4m grubości. Wejście do wieży znajdowało się na wysokości kilku metrów. Być może połączona była pomostem z koroną murów obwodowych.  Komunikację w wieży zapewniały ukryte w grubości murów schody które prowadziły na jej szczyt. Najwyższy bojowy pomost wsparto na kamiennych wspornikach i zwieńczono krenelażem. Przyziemie wieży mieściło tzw. loch głodowy dostępny jedynie przez otwór w stropie. Wieża był to typowy bergfried czyli miejsce ostatniej obrony. Nawet po zajęciu zamku ukryci w wieży obrońcy mogli się bronić  niewielkimi siłami oczekując odsieczy. Ochronę zapewniały grube mury oraz wysoko umieszczone wąskie wejście.

W 1325 roku zamek Frýdberk kupili od Jana Wisthube bracia Rüdiger, Václav i Jindřich Haugwitz. Kontynuowali oni proceder poprzednich właścicieli i także trudnili się rozbojem. By położyć temu kres biskup wrocławski Przecław z Pogorzeli postanowił wykupić zamek od Haugwitzów za 3100 kop groszy praskich będących sporą jak na tamte czasy kwotą.  Do transakcji doszło w 1358 roku. Od tego czasu zamkiem w imieniu biskupów zarządzali burgrabiowie. Być może dopiero wówczas na zamku powstała kaplica.

Spowolnienie gospodarcze spowodowane wojnami husyckimi zmusiło biskupów wrocławskich  do zastawienia Frýdberka. W 1459 roku znalazł się w rękach Mikuláša Kotulíńskiego, którego potomkowie posiadali zamek do 1537 roku.  Na przełomie wieków dokonano zapewne modernizacji umocnień obronnych. Ziemne wały zastąpiono kamiennym murem dzięki czemu powstał parcham. Wzmocniony został wjazd dzięki wzniesieniu wysuniętej wieży bramnej i przedbramia. Most prowadzący do zamku wsparto na kamiennych filarach. Po Kotulińskich zamek często zmieniał właścicieli będąc w posiadaniu wielu rodów.

W 1582 biskup wrocławski Marcin Gerstmann przykładający wielką wagę do odbudowy gospodarczej biskupich włości postanowił uczynić z zamku centrum majątku frydberskiego. Obiekt poddano gruntownemu remontowi o czy świadczy zachowana pamiątkowa tablica na wieży. Niestety renesansowa przebudowa nie unowocześniła zamkowych fortyfikacji. W czasie wojny trzydziestoletniej Szwecja zaatakowała księstwo nysko-otmuchowskie. W 1639 roku niewielki oddział Szwedów zajął zamek bez większego trudu.  Na wieść o tym  Jindřich Obergk wojewoda z Frývaldova (Jesionik) uzbroił 60 mieszczan i nagłym atakiem zaskoczył szwedzki garnizon. Po śmierci swego dowódcy Szwedzi wycofali się do wieży w oczekiwaniu na posiłki. Jednak gdy główne siły szwedzkie opuściły Otmuchów, okupujący Frýdberk oddział także postanowił się wycofać. Opuszczając zamek częściowo go wysadzili doprowadzając do jego pożaru.

W 1650 roku grożące zawaleniem budynki mieszkalne wyremontowano adaptując je na browar który funkcjonował od 1703 roku. Odbudowano także zamkową kaplicę. Widok niszczejących zamkowych murów i wieży został uwieczniony na miejskim herbie. Gdy w 1793 roku Frýdberk otrzymał prawa miejskie w herbie miasta umieszczono ruiny zamku z małym drzewem na szczycie cylindrycznej wieży. Mimo otrzymania praw miejskich Frýdberk nie posiadał kościoła parafialnego. Chcąc zmienić tą sytuację biskup Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein postanowił podarować miastu pod budowę kościoła teren dawnego zamku. Częściowo zachowaną wieżę nadbudowano i zwieńczono kopułą oraz  dostawiono do niej prostą nawę. Budowę kościoła zakończono w 1810 roku.

Po dokonanej na początku XIX wieku rozbiórce zamkowych murów do naszych czasów  przetrwała cylindryczna wieża zachowa do poziomu czwartego piętra. Prócz pozostałości bergfriedu widoczny jest łuk muru w części północnej  będący podmurówką prezbiterium.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku