Polska, Zebrzydowice

Zebrzydowice

Zamek w Zebrzydowicach

 

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1305. Wymieniona jest w wykazie wsi płacących dziesięcinę  biskupom wrocławskim jako Siffridi villa – wieś Zygfryda. Miejscowość powstała zapewne po utworzeniu w roku 1290 samodzielnego Księstwa Cieszyńskiego. Pierwszym znanym z imienia właścicielem wsi jest Przesske z Zebrzydowic, który w roku 1413 toczył spór z bielskimi mieszczanami. Pod koniec XV wieku wieś staje się własnością rodziny Korniców.

Najprawdopodobniej na przełomie XV i XVI  wieku, we wsi wzniesiony zostaje obronny dwór, albo zamek jak chcą niektórzy. Świadczą o tym odkryte fragmenty ścian o gotyckim rodowodzie. Także same umiejscowienie obiektu sugeruje jego obronny charakter. Położony nad rzeką Piotrówką od wschodu i północy otoczony był stawem, od zachodu bagnistą łąką. Z powodu późniejszych przebudów oraz braku materiałów ikonograficznych nie jest możliwe odtworzenie jego pierwotnego wyglądu.

W roku 1524 Hynek Bielik z Kornic za kwotę 1550 węgierskich dukatów sprzedał Zebrzydowice Jerzemu Liszce z niemieckiej Lutynii. Jego wnuk Hynek Liszka odziedziczył rodowy majątek w roku 1575. Dzięki Hynkowi posiadamy najstarszą wzmiankę o „twierdzy Zebrzydowice”. 14 marca 1580 doszło do krwawej bójki między goszczącym w Zebrzydowicach Jaremiaszem Szobiszowskim, a gospodarzem. W jej wyniku Hynek został poważnie zraniony, a dla potomnych zachował się sądowy opis zajścia. Kłopoty ze zdrowiem i zadłużenie Zebrzydowic zmusiły Hynka do sprzedania wsi w roku 1583.

W następnych wiekach Zebrzydowice często zmieniały właściciela, a nawet zostały podzielone na kilka części. W miejscu zamku zbudowany zostaje parterowy dwór. Do jego budowy użyto kamienia łamanego i materiału uzyskanego z rozbiórki wcześniejszej budowli. Obronna siedziba znalazła się w tzw. Zebrzydowicach Dolnych, które w roku 1747 nabyła baronowa Maria Agnieszka de Mattencloit. Majątek pozostał w rękach baronów de Mattencloit przez 140 lat, a zebrzydowicki dwór stał się ich główną siedzibą przeżywając wówczas czas swej największej świetności. W tym okresie nastąpiła gruntowna przebudowa rezydencji. W jej wyniku obiekt całkowicie utracił cechy obronne na rzecz funkcji reprezentacyjno-mieszkalnych. Przy wykorzystaniu starych murów wzniesiono pałac na planie prostokąta w stylu niemieckiego baroku. Parter budowli oszkarpowano co nawiązywało do jej obronnych początków. Główną ozdobą frontowej ośmioosiowej fasady stal się przewyższający elewację ryzalit, z szeroką bramą w parterze. W jego szczycie umieszczono okrągły kamienny kartusz z herbami baronów de Mattencloit i Beessów.  Od strony stawu do pałacu dobudowano dwie symetryczne oficyny.

W roku 1836 Jan Baptysta de Mattencloit za sumę 24 tys. florenów kupił Zebrzydowice Górne, czym zakończył dotychczasowy podział wsi. Przeprowadzone po Wiośnie Ludów w roku 1848 zmiany znoszące obowiązek pańszczyzny spowodowały poważne kłopoty finansowe rodziny de Mattencloit. W roku 1887 zadłużenie majątku przekroczyło jego wartość i decyzją cieszyńskiego Sądu został wystawiony na licytację. Rok później zadłużone Zebrzydowice kupił właściciel karwińskiego majoratu hrabia Henryk Larisch von Mönnich. Niestety pałac stał się jedynie siedzibą zarządcy, a hrabia pojawiał się tu tylko w czasie polowań. Ostatnim właścicielem Zebrzydowic był Jan Henryk hrabia Larisch von Mönnich.

Zniszczony w 1945 pałac w następnych latach został rozgrabiony i poważnie zdewastowany, a pałacowe oficyny rozebrane. Dopiero w latach 60-tych XX wieku zachowany w 50% obiekt został odgruzowany i zrekonstruowany, jednak bez oficyn i bramy. Podczas prac w elewacji płd-wsch odkryto gotyckie fragmenty, co pozwoliło datować powstanie obiektu na przełom XV i XVI. Niestety gotyckie partie muru zostały rozebrane i tym samym bezpowrotnie zniszczone. Obecnie w pałacu mieści się Gminny Ośrodek Kultury.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku