Zamek w Zatorze

Gotycki zamek położony na skarpie rzeki Skawy wzniesiono w latach 1445-50 dla pierwszego księcia zatorskiego Wacława z linii Piastów Śląskich. Pierwotnie była to prostokątna piętrowa budowla z cegły na głębokich fundamentach z dużą dwukondygnacyjną wieżą pośrodku.

To niewielkie księstwo wyodrębniło się z księstwa oświęcimskiego i zajmowało niewielki obszar wokół miasta Zator. Samodzielne księstwo zatorskie przetrwało do roku 1494 kiedy to syn Wacława sprzedał je królowi Janowi Olbrachtowi. W 1524 r. król Zygmunt Stary tworzy z księstwa starosto niegrodowe a zamek staje się siedzibą starostów. Pierwszym był Andrzej Kościelecki h. Ogończyk a po nim na zamku urzędowało jeszcze dziesięciu starostów.

W roku 1564 księstwo zostaje włączone do Korony i weszło w skład województwa krakowskiego zachowując jednak nazwę księstwa i dużą autonomię. Ostatni starosta zatorski Piotr Dunin w 1772 r. przebudował rezydencję oraz dobudował drugie piętro. Po pierwszym rozbiorze Zator znalazł się pod panowaniem Austrii. W 1778 Dunin wykupił dobra które rok później odkupuje księżna Apolonia Poniatowska. W rękach rodu Poniatowskich zamek zostaje do 1939 r. W roku 1836 hrabia Aleksander Poniatowski zleca przebudowę zamku która zostaje przeprowadzona pod nadzorem Franciszka Lanciego w modnym wówczas stylu neogotyckim.

Po wybuchu wojny w 1939 r. Niemcy grabią wyposażenie zamku oraz bogate zbiory w nim zgromadzone. W 1945 r. ta wspaniała niegdyś rezydencja znajduje się w ruinie. Od roku 1951 gospodarzem zamku zostaje Instytut Zootechniki w Krakowie. Dzięki przeprowadzonym pracom konserwatorskim zamek przywrócono do stanu z roku 1836.