Zamek w Ząbkowicach Śląskich

W płd-zach części miasta zwanego dawniej Frankenstein zachowały sie ruiny książęcego zamku. W XIII wieku Ząbkowice należały do księstwa wrocławskiego a od roku 1291 do księstwa świdnickiego. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z roku 1321. Jego budowę rozpoczął prawdopodobnie książę świdnicki Bernard. W roku 1322 Ząbkowice znalazły się w wydzielonej młodszemu bratu Bolkowi II dzielnicy ze stolicą w Ziębicach. Z powodu późniejszych przebudów trudno obecnie ustali wygląd gotyckiego zamku. Wzniesiony został na stromej nadrzecznej skarpie i miał zapewne nieregularny plan  być może zbliżony do owalu. Zachowane pozostałości świadczą że dom mieszkalny posiadał dwie kondygnacje i zbudowany był z piaskowca.

W roku 1335 zamek w Ząbkowicach próbował zdobyć syn króla czeskiego Jana Luksemburskiego Karol IV. Atak był efektem odmowy złożenia przez księcia ziębickiego Bolka II hołdu lennego. Mimo iż książę pokonał wojska czeskie i obronił Ząbkowice rok później uznał się lennikiem króla Czech a z powodu problemów finansowych, oddał miasto w zastaw. Jego syn  Mikołaj Mały w roku 1351 sprzedał Ząbkowice  czeskiemu królowi Karolowi IV, a zamek stał się siedzibą czeskich starostów.

W roku 1428 Ząbkowice zostały zaatakowane przez husytów. Zamek mimo zniszczeń nie został zdobyty. W połowie XV wieku księstwo ziębickie stało się dziedziczną własnością Jerzego z Podiebradów króla Czech. Ponieważ był on pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką i przyjął nauki Jana Husa doprowadziło to do konfliktu ze stanami Śląskimi i przerodziło w otwartą wojnę. Zamek ząbkowicki w tym czasie 14 razy przechodził z rąk do rąk i został poważnie zniszczony. W roku 1489 po kilkumiesięcznym oblężeniu zdobył go król Węgier Maciej Korwin.

W roku 1501 rządy w księstwie ziębickim obejmuje wnuk Jerzego, Karol I Podiebrad. Około roku 1524 przystępuje do odbudowy zamku. Zaangażował do tego przedsięwzięcia Benedykta Reita budowniczego zamku królewskiego w Pradze. Na ruinach gotyckiej warowni wzniesiona zostaje renesansowa rezydencja otoczona suchą fosą. Nowy zamek miał plan prostokąta o wymiarach 65×70 m. Do roku 1532 wzniesiono trzy trójkondygnacyjne skrzydła czwarte północne zostało niedokończone. Wieżę bramną w skrzydle wschodnim i mury zwieńczono attyką. Na wewnętrznym dziedzińcu postawiono krużganki a przy skrzydle południowym kwadratową wieżę. Narożniki płd-wsch i płn-zach wzmocniono trzykondygnacyjnymi cylindrycznymi bastejami. Przystosowane do użycia dział posiadały kanały wentylacyjne do odprowadzania dymów prochowych.  Po śmierci Karola I w roku 1536 jego spadkobiercy nie byli zainteresowani dalszą rozbudową zamku. W roku 1569 księstwo ziębickie staje się własnością króla Czech a zamek siedzibą jego starosty. Następuje połączenie umocnień zamkowych z miejskimi a sam zamek zostaje dodatkowo otoczony ziemnymi fortyfikacjami bastionowymi.

Podczas wojny trzydziestoletniej Ząbkowice są wielokrotnie oblegane i zdobywane przez wojska szwedzkie i cesarskie. W roku 1654 stają się prywatnym miastem rodziny Aurspergów. Zamek zostaje wówczas częściowo odbudowany przez nowych właścicieli ze zniszczeń wojennych. Po pożarze z roku 1728 jest niezamieszkany i stopniowo popada w ruinę. W XIX wieku zniwelowano umocnienia ziemne i zasypano fosę. Pierwsze prace zabezpieczające przeprowadzono pod koniec lat 50-tych XX wieku. Obecnie zamek jest jedną z atrakcji turystycznych Ząbkowic. Jego potężne mury zachowane są jako tzw. trwała ruina. Mimo zniszczeń założenie obronne jest dobrze czytelne.