Rumunia, Viscri

Viscri

Obronny kościół siedmiogrodzkich Sasów w Viscri

 

Już na początku XII wieku zamieszkujący osadę Szelklerowie wznieśli mały romański kościół halowy o wymiarach 9,8 x 7,9m z półkolistą absydą pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła. Pod koniec stulecia w miejsce przesiedlonych Szeklerów pojawiają się osadnicy niemieccy i przejmują świątynię. Położona w trudno dostępnym rejonie Siedmiogrodu wioska bardzo późno, bo dopiero w 1400 roku pojawia się w źródłach pisanych. Jej łacińska nazwa Alba Ecclesia, czyli „Biały Kościół”, pochodzi od koloru murów miejscowej świątyni.

W drugiej połowie XIII wieku około 4 m na zachód od kościoła zostaje zbudowana kamienna wieża mieszkalna. Ma plan kwadratu o wymiarach 8,8 x 8,3 m. W przyziemiu grubość jej murów wynosiła 2,3m na wyższych kondygnacjach 1,6 m. Wejście do niej umieszczono od wschodu na poziomie pierwszej kondygnacji. Komunikację wewnątrz wieży zapewniały ukryte w grubości muru schody. O obronnym charakterze świadczyły nisze z otworami strzelniczymi. Badania archeologiczne potwierdziły, że kościół wraz z wieżą otoczono kamiennym murem na palnie owalu.

W XIV wieku twierdza przechodzi na własność społeczności saskiej zamieszkującej wioskę. Następuje rozbudowa kościoła. Rozebrana zostaje pierwotna absyda, a w jej miejsce powstaje trapezoidalny chór zamknięty od wschodu absydą wspartą siedmioma przyporami. Rosnące stale w kolejnych latach zagrożenie ze strony Turcji powoduje podjęcie decyzji o ufortyfikowaniu kościoła. Prace ruszają na początku XVI wieku. W pierwszej kolejności przedłużono ściany boczne kościoła łącząc go z wieżą, którą podwyższono o jedną kondygnację. Chór i nawa zostały podwyższone i otrzymały sklepienia kolebkowe z glinianymi żebrami. Powstała warowna kondygnacja podparta przyporami wyposażona w machikuły. Podwyższono mur otaczający kościół do wysokości 6-7m oraz wyposażono w otwory strzelnicze i machikuły. Otaczał go zadaszony chodnik dla straży. Wjazd do twierdzy prowadził od południa. Wieża bramna wsparta przyporami została dostawiona do muru od wewnątrz. Po jej zachodniej stronie wzniesiono wysunięte przed mur trzykondygnacyjne wieże i bastion  połączone jednym dachem. Drugi bastion wzmocnił wschodni odcinek murów obronnych. Wieże i bastiony posiadały na najwyższej kondygnacji drewniane hurdycje.

W XVII wieku umocniono zachodnie mniej narażone na atak zbocze wzgórza, na którym stała twierdza. W tym celu owal muru po stronie północno – zachodniej i południowo – zachodniej zastąpiono prostymi odcinkami.  Przed murem kurtynowym zbudowano wieżę zachodnią i północną. Ponieważ poziom dziedzińca był wyższy niż teren na zewnątrz obie wieże były znacznie wyższe po zewnętrznej stronie. Wejście do nich od strony dziedzińca znajdowało się na drugiej kondygnacji.  W tym czasie kościół otoczono drugim niższym obwodem murów bez wież.

Ufortyfikowany kościół nigdy nie został zdobyty przez wrogów. Gdy przyszły spokojniejsze czasy pozbawiono go części funkcji obronnych. W 1743 roku usunięto obronną kondygnację nad chórem, a sklepienie nad nawą zastąpiono kasetonowym stropem. Zlikwidowano ganek obronny obiegający mury. Zamiast niego powstał zadaszony ciągnący się wzdłuż całych murów magazyn z 19 dużymi prostokątnymi wejściami, służący mieszkańcom wsi do przechowywania zapasów głownie zboża. W XIX w. we wschodnim bastionie urządzono pomieszczenia szkolne. W 1999 roku warowny kościół i centrum wsi Viscri zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO stając się jedną z atrakcji turystycznych Rumuni.

Obecnie obronny kościół siedmiogrodzkich Sasów jest jednym z najbardziej malowniczych tego typu obiektów. Mimo niewielkich rozmiarów daje wyobrażenie, co to była „chłopska warownia”. Z najwyższej kondygnacji masywnej wieży zwieńczonej łamanych ostrosłupowym dachem możemy podziwiać zachowaną prawie w całości twierdzę. Zobaczyć można kamienne mury oraz wieże z drewnianymi hurdycjami, bastiony i ufortyfikowaną bramę a także dostawione od wewnątrz spichlerze. Warto zwiedzić stojący pośrodku założenia gotycki kościół z elementami wcześniejszej romańskiej świątyni.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku