Zamki w Trokach
W położonych nad jeziorem Galwe Trokach w przeszłości istniały dwa średniowieczne zamki. Jeden znajdował się na półwyspie, drugi na największej z wysp jeziora. Jako pierwszy powstał zamek na półwyspie. Został wzniesiony w połowie XIV wieku przez Kiejstusa, który umieścił w nim stolicę swego księstwa. W czasach panowania księcia Witolda syna Kiejstusa doszło do wojny domowej z Władysławem Jagiełło. Witold sprzymierzył się z Krzyżakami, którzy idąc mu z pomocą w 1383 zdobyli zamek Troki zajęty przez Jagiełłę. Dopiero ugoda pomiędzy stryjecznymi braćmi zakończyła wojnę. Witold odzyskał Troki i otrzymał zarząd nad całym księstwem litewskim.
Położony na półwyspie zamek składał się z zamku górnego, dolnego oraz podzamcza. Zamek górny wzniesiono na kopcu na krańcu półwyspu. Dwukondygnacyjna budowla otoczona była murem i fosą. Poprzedzało go rozległe podzamcze bronione podwójnymi murami i basztami. Początkowo umocnienia i budynki były drewniane z czasem zastępowane obiektami murowanymi. Znaczenie zamku zmalało po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku, kiedy to ustały nękające Litwę najazdy krzyżackie. W dobie renesansu dokonano przebudowy dostosowując obiekt do wymagań epoki.
Zamek na wyspie powstał w drugiej połowie XIV wieku i z inicjatywy księcia Witolda został rozbudowany. Miał być wzmocnieniem zamku na półwyspie, jednak szybko dzięki swemu położeniu zyskał na znaczeniu. Prace przy jego budowie trwały do połowy wieku XV. Składał się z zamku właściwego i podzamcza. Zamek właściwy miał plan prostokąta. Przy niewielkim wąskim dziedzińcu wzniesiono dwa trzykondygnacyjne skrzydła mieszkalne ustawione równolegle do siebie. W budynku południowym mieściła się reprezentacyjna Sala Książęca. Miała wymiary 10x21m oraz 5,5m wysokości i zdobiło ją piękne gwieździste sklepienie. Od wschodu dziedziniec zamykał mur kurtynowy. Po stronie zachodniej znajdowała się wysoka 34m wieża posiadająca pięć kondygnacji. Mieściły się w niej zarówno pomieszczenia mieszkalne jak i obronne. W przyziemiu umieszczony był przejazd bramny z krzyżowo-żebrowym sklepieniem. Zamek właściwy otaczał mur a od podzamcza oddzielała go fosa. Wjazd prowadził przez zwodzony most.
Otoczone własnym murem podzamcze miało plan nieregularnego trapezu. Narożniki wzmocniono trzema basztami, w dole kwadratowymi w górze okrągłe. Baszty posiadały strzelnice, które później dostosowano do użycia broni palnej. W kurtynie południowej znajdowała się wieża bramna. Rozległy dziedziniec podzamcza zajmowały budynki gospodarcze oraz pomieszczenia mieszkalne załogi. Zamek wzniesiono przy użyciu cegły i kamieni polnych.
Po bitwie pod Grunwaldem zamek stopniowo tracił swe znaczenie militarne na rzecz okazałej książęcej rezydencji. W czasie panowania królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta został przebudowany w stylu renesansowym.
W 1655 roku oba zamki w Trokach zniszczyły wojska moskiewskie. Kolejne straty przyniósł „potop” szwedzki. Zrezygnowano z odbudowy, co doprowadziło obiekty do ruiny. Pod koniec XVII wieku z inicjatywy wojewody trockiego Aleksandra Ogińskiego przy zamku na półwyspie powstał klasztor dominikanów.
Pierwsze prace konserwatorskie zamku w Trokach podjęto w XIX wieku. Po II wojnie światowej w wyniku przeprowadzonych w kilku etapach prac dokonano pełnej rekonstrukcji zamku na wyspie. Odbudowano go w stylu gotyckim i udostępniono turystom do zwiedzania. Obecnie zamek jest wizytówką turystyczną Litwy i chyba jednym z najczęściej fotografowanych zabytków. W ostatnim czasie podjęto także prace rekonstrukcyjno-zabezpieczające zamku na półwyspie.
