Zamek w Szprotawie

Gotycki zamek w Szprotawie wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy książąt głogowskich. Usytuowany został na stromej skarpie nad południową odnogą rzeki Szprotawy. Jego owalny plan o wymiarach 24 x 33,5 m może sugerować że zbudowano go na miejscu wcześniejszego obronnego grodu. Dziedziniec otaczały grube na prawie 2,5m kamienno-ceglane mury obwodowe. W jego wschodniej części znajdował się dwukondygnacyjny budynek mieszkalny. Wjazd do zamku prowadził od strony północnej. Zamkowe mury sprzężone były z fortyfikacjami miejskimi jednak od miasta zamek oddzielała nawodniona fosa ze zwodzonym mostem.

W latach 1476-88 zamek w Szprotawie był siedzibą księcia Jana II żagańskiego zwanego Szalonym podczas jego wojny o księstwo głogowskie. W zamkowych murach więził on wziętych do niewoli brandenburskich dostojników w tym komandora joanickiego z Łagowa. Ambicje księcia doprowadziły do konfliktu z królem węgierskim Maciejem Korwinem. Zamek został zdobyty przez wojska króla i stał się siedzibą starosty. Na początku XVI wieku do murów odwodowych dostawiono wydłużoną półkolistą kamienną basteję. Na przełomie XVI i XVII wieku zamek został przebudowany w stylu renesansowym.  Z zachowanych opisów wiemy , że główny budynek był w przeważnej części murowany i posiadał pięć izb, z których jedna mieściła się w bastei, oraz małą kuchnię i dwie piwnice.

Podczas oblężenia miasta w czasie wojny północnej w roku 1642 zamek uległ dewastacji. Dzieła zniszczenia dopełnił pożar  z roku 1672. Pozbawiony cech obronnych obiekt został przebudowany na browar. Wzrost znaczenia religii protestanckiej na Śląsku był powodem podjęcia decyzji o budowie w Szprotawie zboru ewangelickiego. Wykorzystano w tym celu zachowane zamkowe mury i w latach 1745-47 w miejscu dawnego zamku stanął kościół. W roku 1822 przebudowano go w stylu klasycystycznym. Nową fasadę od strony miasta tworzyła czterokondygnacyjna wieża z piętrowymi przyległościami. Po roku 1945 nieużytkowany kościół popadł w ruinę i został częściowo rozebrany.

Pozostałości dawnego zamku najlepiej widoczne są od strony południowej. Częściowe zachowały się grube mury odwodowe i dostawiona do nich basteja.