Zamek w Świerklańcu

Na uboczu parku w Świerklańcu zachowały sie niewielkie pozostałości średniowiecznego zamku. Powstał z inicjatywy Piastów Śląskich ale jego fundator nie jest znany. Początkowo tereny te należały do księstwa opolskiego. Po śmierci księcia Władysława opolskiego w roku 1281 jego synowie podzielili między siebie odziedziczone włości. Księciem na Bytomiu, Koźlu i Toszku, jako książę bytomski został Kazimierz II.  Po  jego śmierci księstwo bytomskie podzielone zostało pomiędzy jego trzech synów. Świerklaniec znalazł się w księstwie kozielskim i przypadł księciu Władysławowi. Po śmierci Władysława oraz jego braci, na mocy wcześniejszych porozumień ziemie bytomską otrzymał  książę Konrad I oleśnicki. Pierwsza wzmianka o zamku w Świerklańcu pochodzi z 1437 roku.  Niestety niewiele wiadomo o początkowym jego wyglądzie. Został wzniesiony na wyspie pośród mokradeł na planie zbliżonym do owalu. Posiadał murowany gotycki dom mieszkalny dostawiony do muru obronnego. Wjazd prowadził od zachodu i wzmocniony był prostokątną wieżą. Całość otaczała nawodniona fosa.

W roku 1498  ziemię bytomską kupił książę opolski Jan II Dobry i na początku XVI wieku przebudował zamek.  Po bezpotomnej  śmierci księcia księstwo opolsko-raciborskie dostało się w całości w ręce margrabiego Jerzego Hohenzollerna, księcia Karniowa. W roku 1623 Świerklaniec stał się główną siedzibą rodu Henckel von Donnersmarck i pozostał nią do końca II wojny światowej. Nowi właściciele rozbudowali średniowieczny zamek przekształcając go barokową rezydencję. Wokół wewnętrznego dziedzińca wzniesiono nowe budynki. Przebudowa pozbawiła obiekt cech obronnych. W połowie XIX kolejna przebudowa nadała zamkowi w Świerklańcu cech neogotyckich.

W latach 1867-76 obok starego zamku Guido Henckel von Donnersmarck wybudował jako prezent dla swojej żony Blanki de Paiva okazały pałac w stylu neorenesansu francuskiego zwany popularnie „Małym Wersalem”. W roku 1945 oba obiekty zostały ograbione i podpalone. Jednak o wiele gorszy okazał się dla nich rok 1962. Bez wiedzy ówczesnego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków podjęto decyzję o wysadzeniu pozostających w  ruinie zamku i pałacu  i całkowitej ich rozbiórce. Z zespołu pałacowego do dzisiaj ocalały baseny, tarasy i fontanny, Pałac Kawalera oraz kościół z grobowcami rodziny. Po średniowieczny zamku zachowały się niewielkie relikty kamiennych murów mocno zarośniętych roślinnością.