Czechy, Sowiniec

Sowiniec

Zamek Sowiniec powstał w pobliżu traktu łączącego Morawy ze Śląskiem. Zbudowali go bracia Paweł i Vok z rodu Hrutoviców po roku 1318, kiedy to otrzymali od biskupa ołomunieckiego w lenno wieś Křižov. Pierwsza wzmianka sugerująca istnienie zamku pochodzi z roku 1348 wówczas to przy imionach braci pojawia się przydomek ze Sovince de Aylnburk. Pierwotna budowla zajmowała jedynie wierzchołek skały. Składała się z okrągłej wieży posadowionej na ośmiobocznym cokole i usytuowanego na wschód od niej budynku. Całość otaczał sporej grubości mur.  Na przełomie XIV i XV wieku nastąpiła pierwsza rozbudowa zamku. Powstał dodatkowy mur od północy, który utworzył dzisiejszy dziedziniec IV.  Znajdujące się od zachodu podzamcze otoczono kamiennym murem z wieżą od północy.

W czasie wojen husyckich właściciele Sowińca opowiadali się raz po jednej raz po drugiej stronie. Podobno  na zamku doszło do spotkania Prokopa Holeho  z Zygmuntem Korybutowiczem kandydatem na tron czeski. W roku 1480 zamek w Sowińcu kupił Jan Heralt z Kunštátu, który 10 lat później odsprzedał go Janowi Pnovskiemu z Sowińca należącemu do bocznej linii dawnych właścicieli. Nowy właściciel przystąpił do rozbudowy rodowej siedziby. Na terenie dawnego podzamcza późniejszego dziedzińca V wzniesiony został pałac północny połączony z wolnostojącą dotychczas wieżą. Naprzeciw powstał drugi budynek, pałac południowy. Od zachodu powstał mur wzmocniony trzema wieżami. Powstało nowe wejście na zamek górny wyłącznie dla pieszych ozdobione bogato zdobionym portalem. Zbudowano nowe umocnienia od południa i wschodu, dzięki czemu powstały dzisiejszy dziedziniec VI i północna część dziedzińca III z wieżą bramną.

W roku 1543 wnuk Jana Pnovskiego Jesěk sprzedał zamek w Sowińcu Krzysztofowi z Boskovic. Nowy właściciel ani jego spadkobierca Jan Černohorský nie przebywali na zamku był on siedzibą administratora ich dóbr. Mimo to oba pałace otrzymały renesansowy wystrój i zostały połączone krużgankiem. W pałacu północnym powstała reprezentacyjna sala zwana boskovicką. W roku 1576 Jan Černohorský sprzedał sowinieckie dobra Wawrzyńcowi Ederowi. Zamek ponownie stał się szlachecką siedzibą i nastąpiła jego kolejna rozbudowa. Na trzecim dziedzińcu powstał budynek burgrabiego oraz przebudowano wieżę bramną. Zmodernizowano zamkowe fortyfikacje. W narożniku murów, które połączyły dziedziniec III i VI zbudowano wielokątną basztę armatnią tzw. Remter. Na wysuniętym w kierunku płn-zach skalnym cyplu powstała baszta zwana Kocia Głowa. Kolejną wysuniętą wieżę o ośmiobocznej podstawie usytuowano od strony wjazdu.

Po śmierci Wawrzyńca Edera w roku 1590 zamek w Sowińcu odziedziczyła jego córka Anna a po jej śmierci w roku 1607 jej mąż Jan Starszy Kobylka z Kobyliego. Wybudował on renesansowy barbakan ochraniający wjazd z nową bramą. Jan starszy jako gorliwy luteranin wziął udział w powstaniu stanów przeciwko cesarzowi Maciejowi Habsburgowi. Po klęsce czeskich protestantów w bitwie pod Białą Górą w roku 1620 groziła mu konfiskata majątku. Został ułaskawiony przez cesarza jednak w roku 1623 zmuszono go do sprzedaży majątku. Za sumę 200 tys. guldenów zamek wraz z okolicznymi dobrami nabył biskup wrocławski Karol Habsburg brat cesarza Ferdynanda II. Zamek przestał być magnacką rezydencją, a stał się siedzibą administratora zakonnego, ponieważ biskup Karol był także wielkim mistrzem  Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, potocznie zwanego Krzyżakami.

Po wybuchu wojny trzydziestoletniej zamek w Sowińcu został w roku 1626 zajęty bez walki przez wojska duńskie. W celu niedopuszczenia w przyszłości do takich sytuacji Zakon w miejsce dotychczasowego starosty Henryka Wembofsky powołał Jana Höppera. Nowy zarządca rozpoczął trwające do 1643 prace mające na celu zwiększenie walorów obronnych zamku. Od strony południowej zbudowano bastion św. Jerzego a od północy bastiony Jan i Wilhelm. Umocniono bramę wznosząc kolejny bastion zwany Płaszczem Klippela. Powstał budynek tzw. Nowa Baszta umożliwiająca dojście do Kociej Głowy. Przebudowano basztę Remter na piętrze urządzając salę zgromadzeń członków Zakonu. Zbudowano wysuniętą wieżę zwaną Lichtensteinka, a zamek otoczono murowanymi rowami i palisadami.

16 września 1643 zamek w Sowińcu zaatakowały wycofujące się ze Śląska wojska szwedzkie dowodzone przez Lennarta Torstenssona. Intensywny ostrzał artyleryjski 82 szwedzkich dział zmusił obrońców do kapitulacji. Oblężenie zakończyło się po trzech tygodniach 7 października. Szwedzi zreperowali zniszczone podczas walk zamkowe mury i uczynili z Sowińca twierdzę umożliwiającą im kontrolę sporego obszaru Moraw i Śląska. Krzyżacy powrócili na zamek w roku 1650 po wycofaniu się z niego Szwedów. Istniejące w wieku XVII zagrożenie tureckimi najazdami powodowało, że zamkowe fortyfikacje były utrzymywane w stanie zdatnym do obrony. Sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie od połowy XVIII wieku. Brak zagrożenia spowodował, że nie utrzymywane w gotowości fortyfikacje zaczęły popadać w ruinę. Po pożarze z roku 1784 obniżono zamkową wieżę oraz zlikwidowano górne piętro pałacu. Spaloną wieżę Lichtensteinke zaczęto wykorzystywać jako miejsce pozyskiwania materiału budowlanego. Po opuszczeniu Sowińca przez zarządców w roku 1810 również zamek stał się miejscem pozyskiwania kamienia. Dopiero w 1836r. wielki mistrz Maksymilian II Józef d’Este wstrzymał ten proceder.

W latach 1842-45 przed zamkiem wzniesiono kościół. Do budowy dzwonnicy wykorzystano ośmioboczną wieżę artyleryjską.  W latach 60-tych XIX wieku zamek zaadaptowano na zakonne seminarium. W roku 1939 władze III Rzeszy zakazały Zakonowi działalności i przejęły ich dobra. W roku 1940 niemiecki Wermacht urządził w zamku obóz jeniecki dla oficerów francuskich. W maju 1945 roku zamkowe zabudowania strawił pożar. W tym samym roku władze Czechosłowacji upaństwowiły majątek Zakonu w tym zamek w Sowińcu. W latach 50-tych XX wieku przystąpiono do prac zabezpieczających. Obecnie obiekt jest udostępniony do zwiedzania. Położony na skalnym grzbiecie rozległy kompleks zamkowy jest dużą atrakcją turystyczną. Podczas zwiedzania zobaczyć można pięć dziedzińców oraz Zamek Górny. Zachowała się wieża główna, która służy jako punkt widokowy, zrekonstruowany południowy pałac, budynek burgrabiego, wieża tzw. Remter,  bramy oraz dawne stajnie. W części pomieszczeń urządzono ekspozycje na temat historii zamku.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku