Zamek w Sanoku
Najstarsza wzmianka o Sanoku zawarta jest w Latopisie Hipackim gdzie pod rokiem 1150 zanotowano wyprawę zbrojną króla węgierskiego Gejzy II na Ruś podczas której zajął grody Sanok i Przemyśl. W świetle najnowszych badań archeologicznych uważa się że gród o którym wspomina kronika znajdował się nie na terenie wzgórza zamkowego lecz w oddalonej o 4 kilometry obecnej wsi Trepcza na wzgórzu zwanym „Horodyszcze”. Na terenie wzgórza zamkowego również istniał obronny gród jednak o mniejszym znaczeniu i jak cała Ziemia Sanocka do połowy XIV wieku należał do Rusi. Kres istnienia grodu Horodyszcze nastąpił zapewne wskutek najazdu tatarskiego w 1259-60. Centrum lokalnej władzy przeniesiono do grodu na wzgórzu zamkowym co spowodowało szybki rozwój Sanoka. W roku 1339 ruski książę Jerzy II Trojdenowicz nadał osadzie prawa miejskie.
W roku 1340 król Kazimierz Wielki przyłączył Ziemię Sanocką do Korony. Z jego inicjatywy w północnej części wzgórza wzniesiony został gotycki murowany zamek. Brak przekazów na temat kazimierzowskiej warowni utrudnia odtworzenie jej wyglądu. Prowadzone jednak od lat badania archeologiczne pozwoliły odsłonić częściowo fundamenty zamku. Wiadomo że składał się z jednotraktowego budynku mieszkalnego we wschodniej części wzgórza. Drugi budynek odkryto w części zachodniej. Na północnej krawędzi wzgórza istniała wieża wzniesiona z piaskowca której mury miały 3m grubości. Zbudowana została na planie kwadratu o wymiarach 10×10 m a w górnej części miała kształt cylindryczny. Całość wzgórza otaczał kamienny mur którego odnaleziony fragment miał 2,4m grubości. Dodatkowo zamkowe wzgórze otaczała fosa a wjazd prowadził przez bramę ze zwodzonym mostem.
2 maja 1417 sanocki zamek gościł króla Władysława Jagiełłę który tu właśnie urządził wesele ze swą trzecią żoną Elżbietą Granowską. Po roku 1434 w Sanoku wdowieńskie lata spędzała czwarta żona Władysława Jagiełły ruska księżniczka Zofia zwana Sonką. Od tego momentu przyjął się zwyczaj traktowania zamku jako oprawy małżonki królewskiej. W pierwszej połowie XVI wieku starosta sanocki Mikołaj Wolski dokonał renesansowej przebudowy zamku. Związane to było zapewne z przekazaniem zamku królowej Bonie. Nowa budowla wchłonęła późnogotycki zamek a inwentarze wspominają wręcz o gmachu zbudowanym od nowa. Oprócz budynku zamkowego zbudowany został cały szereg obiektów gospodarczych. Powstały zbrojownia stajnia browar kuchnia łaźnia oraz murowana brama wjazdowa. Z tego okresu pochodzi również studnia której głębokość ma prawie 20m. Pod koniec XVI wieku starosta Mikołaj Cikowski wzniósł skrzydło południowe oraz murowaną basztę.
W roku 1636 część zamkowych zabudowań osuwa się do Sanu. Już wtedy zamek jest zaniedbany i wymaga remontu. Pod koniec wieku powstaje kolejne północne skrzydło. W okresie zaboru austriackiego wyburzone zostały wszystkie budynku stojące na zamkowym dziedzińcu. Pozostał jedynie mocno przebudowany budynek główny. W 1934 roku sanocki zamek stał się siedzibą Muzeum Ziemi Sanockiej. W roku 1968 zmieniono nazwę instytucji na Muzeum Historyczne w Sanoku.
Dzięki podjętym pracom budowlano-konserwatorskim prowadzonym od początku lat 90-tych XX wieku przywrócono zamkowi wygląd z roku 1558. Zrekonstruowano renesansowe portale i kamieniarkę okienną oraz drewniane stropy i ceglane posadzki. W 2010 roku rozpoczęto trwające ponad rok prace przy odbudowie skrzydła południowego. W maju 2012 w nowo odbudowanym zamkowym skrzydle otwarto Galerię Zdzisława Beksińskiego. Rok później zakończono rewitalizację zamkowego wzgórza. Częściowo odtworzono mur obwodowy i renesansowe zamkowe ogrody a pozostałości baszty zaadaptowano na taras widokowy. Pod powierzchnią dziedzińca powstały pomieszczenia muzealne
