Polska, Rudno

Rudno zamek Tenczyn

Garb Tenczyński to kilka podłużnych wzniesień w południowej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Na jego najwyższym wzniesieniu liczącym 411 m wznoszą się ruiny zamku Tenczyn. Najwcześniejsza wzmianka historyczna o Tenczynie pochodzi z 1319 kiedy to kasztelan krakowski Nawoj z Morawicy herbu Topór zakłada w tym miejscu pierwszą osadę. Prawdopodobnie był to drewniany gród z kamienną wieżą zwaną do dzisiaj Nawojową. Budowę murowanego zamku rozpoczął w 1350 syn Nawoja Jędrzej wojewoda krakowski i sandomierski. Powstał na planie nieregularnego owalu i zajmował najwyższą część wulkanicznej skały. Kolejny potomek rodu Jaśko który przyjmuje nazwisko Tęczyński jest założycielem zamkowej kaplicy oraz inicjatorem rozbudowy zamku. Wzniesione zostały dwie wschodnie cylindryczne wieże narożne wieża bramna oraz mur który otoczył przedzamcze. Tenczyn w tym okresie musiał być znaczącą twierdzą skoro po bitwie pod Grunwaldem król Władysław Jagiełło osadził w nim wziętych do niewoli jeńców krzyżackich.

Zamek przez prawie trzysta lat był siedziba rodową Tęczyńskich rodu który w ówczesnej Polsce doszedł do wielkiego znaczenia. Około roku 1570 kasztelan wojnicki i podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński przystąpił do przebudowy gotyckiej warowni. System obronny zamku został przystosowany do użycia broni palnej poprzez wybudowanie od południa dwóch wielokondygnacyjnych bastionów oraz otoczenie całego założenia murem kurtynowym. Droga na zamek prowadziła od północy przez ciekawie ukształtowany warowny wjazd. Składał się on z kolistego barbakanu oraz 60 m sieni przejazdowej przesklepionej z licznymi otworami strzelniczymi.

Nowy zamek stanowiły trzy skrzydła które otaczały wewnętrzny dziedziniec zbliżony do trapezu od strony zachodniej zamknięty przez niski mur. Skrzydła wsch. i pn. były to piętrowe budynki w których mieściły się apartamenty reprezentacyjne oraz pomieszczenia mieszkalne. Ich ściany zewnętrzne były jednocześnie murami obwodowymi całego zamku. Wjazd na dziedziniec prowadził przez rozbudowaną wieżę bramną. W wyniku przebudowy Tenczyn przekształcono w magnacką rezydencję która otrzymała typowy renesansowy wystrój. Mury ozdobiono attykami a dziedziniec krużgankami.

W 1638 umiera wojewoda krakowski Jan Tęczyński ostatni potomek rodu w linii męskiej. Cały majątek po nim odziedziczyła jego córka Izabela żona Łukasza Opalińskiego. W czasie „potopu” zamek został zdobyty przez Szwedów którzy spodziewali się znaleźć rzekomo ukryty w nim skarb koronny. Ponieważ niczego nie znaleźli podpalili zamek opuszczając go w 1656 r. Chociaż został odbudowany ze zniszczeń wojennych i był zamieszkany nigdy nie odzyskał dawnego blasku. Na początku XVIII wieku Tenczyn poprzez małżeństwo przechodzi w ręce Sieniawskich. Potem jego kolejnymi właścicielami są Czartoryscy.

W roku 1768 na wskutek uderzenia pioruna większość pomieszczeń mieszkalnych spłonęła. Od tego momentu niezamieszkany szybko popada w ruinę. W 1816 właścicielami zamkowych ruin zostają Potoccy. W ich rękach Tenczyn pozostaje do roku 1939.

Pierwsze prace zabezpieczające podjęto w latach 1912-13 i kontynuowano w latach powojennych. W roku 2009  zamek z uwagi na zły stan techniczny ruin, został zamknięty dla zwiedzających. Podjęte prace pozwoliły zastopować proces niszczenia i ponownie umożliwić jego zwiedzanie. Obecnie zamek Tenczyn jest malowniczą ruina, lecz mimo to możemy oglądać zachowane fragmenty gotyckiej zabudowy zamku górnego oraz wzniesione później: barbakan, bastiony, wieżę bramną, kaplicę oraz ruiny skrzydła mieszkalnego.

 

 

 

 

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku