Zamek w Pszczynie
Dziewiętnastowieczna legenda mówi że pszczyński zamek powstał w XI wieku. Nie potwierdziły jednak tego badania architektoniczne które datują powstanie zamku na druga połowę XIV wieku. Początkowo była to obronna siedziba książąt raciborsko-opolskich. Powstanie gotyckiego zamku wiąże się z panowaniem na ziemi pszczyńskiej bratanicy Władysława Jagiełły – Heleny Korybutówny w latach 1424-49. W roku 1433 zamek i miasto broniły się skutecznie przed najazdem husytów co pozwala przypuszczać że już wówczas zakończono jego budowę. Do jego budowy użyto ręcznie formowanej cegły tzw. „palcówki”.
Zamek został wzniesiony na planie czworoboku. Składał się z dwóch odrębnych budynków tworzących skrzydło zachodnie oraz równolegle usytuowanego do nich znacznie mniejszego budynku wschodniego. Obydwa skrzydła łączyły mury obronne. Południowy mur poprowadzony był skośnie i na końcach posiadał wieżę. W narożniku płd-zach znajdowała się wieża wzniesiona na planie czworoboku natomiast druga usytuowana w narożniku płd-wsch była cylindryczna. Odkryte w czasie prac archeologicznych jej fundamenty z kamienia łupanego wskazują że był to wolno stojący stołp. Odmienny materiał z którego została zbudowana świadczy że stanowi ona najstarszy jeszcze czternastowieczny element pierwotnej strażnicy. Od strony południowej i wschodniej zamek dodatkowo otaczał wał i fosa. Wjazd prowadził od strony miasta przez zwodzony most. W roku 1474 Pszczyna została zdobyta przez wojska węgierskie co spowodowało znaczne zniszczenia umocnień obronnych zamku.
W roku 1517 książę cieszyński sprzedaje Pszczynę która staje się stolicą Wolnego Państwa Stanowego magnatowi węgierskiemu Aleksemu Turzo. W 1548 syn Aleksego Jan sprzedaje państwo pszczyńskie biskupowi wrocławskiemu Baltazarowi Promnic. Jego bratanek Stanisław Promnic rozpoczął renesansowa przebudowę zamku. W jej wyniku powstała trójskrzydłowa budowla otoczona biegnącymi wokół wewnętrznego dziedzińca sklepionymi krużgankami. Po zniszczeniach spowodowanych wojną trzydziestoletnią oraz wielkim pożarem z roku 1679 zamek został odbudowany. Wtedy to zbudowano istniejący do dnia dzisiejszego budynek „Warty” z bramą wjazdową zw. Wybrańców na miejsce dawnej wartowni przy moście zwodzonym.
W roku 1734 Erdmann Promnic rozpoczyna kolejna przebudowę. Jednak pożar z lipca 1737 niszczy nowo wzniesioną część zamku oraz tzw. stary zamek czyli skrzydło zachodnie i gotycką wieżę. Wznowione po pożarze prace budowlane przekształciły zamek w barokowy pałac. Trwające ponad 200 lat władanie Pszczyna przez Promniców zakończyło się w 1765 kiedy ostatni z rodu Jan Adam zrzekł się ordynacji pszczyńskiej na rzecz siostrzeńca księcia Fryderyka Erdmanna Anhalt-Koethen. Po wygaśnięciu książęcej linii Anhaltów z Koethen którzy dodali do nazwiska trzeci człon Pless ( niemiecka nazwa Pszczyny ) dobra przejął Jan Henryk X hrabia Hochberg. W roku 1850 król pruski nadał mu tytuł księcia von Pless który dziedziczyli jego następcy.
Obecny wygląd pałacu zawdzięczamy Janowi Henrykowi XI który objął dobra pszczyńskie w roku 1855 i panował na zamku przez ponad pięćdziesiąt lat. Ocalały od zniszczeń wojennych pałac już w roku 1946 przeznaczono na muzeum. Zachowane częściowo oryginalne wyposażenie uzupełniono wyselekcjonowanymi najwartościowszymi zbiorami przejętymi z opuszczonych majątków z terenu Górnego Śląska. Dziś Muzeum w Pszczynie należy bez wątpienia do nielicznych placówek tego typu w naszej części Europy posiadające tak bogate historyczne wyposażenie.
