Zamek w Namysłowie

edług tradycji Namysłów który w średniowiecznych dokumentach wzmiankowany jest jako „Nametzlow” lub „Namslow” został założony około roku 1040. W XIII wieku na lewym brzegu rzeki Widawy wytyczono granice nowego miasta. Zapewne głównym powodem nowej lokalizacji były naturalne walory obronne jakie dawało zakole rzeki. Z zachowanych dokumentów wynika że prawa miejskie Namysłów uzyskał przed rokiem 1270.

Położony na granicy Śląska i Wielkopolski oraz w pobliżu siedzib piastowskich w Brzegu, Wrocławiu i Oleśnicy Namysłów nie odegrał znaczniejszej roli i często przechodził z jednego księstwa do drugiego. Początkowo należał do księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa. W roku 1294 przeszedł pod panowanie książąt głogowskich. W wyniku kolejnych podziałów od roku 1313 jedynie przez osiem lat był nawet samodzielnym księstwem. Po śmierci Bolesława namysłowskiego w roku 1321 właścicielem Namysłowa został Bolesław III książę brzesko-legnicki. Po śmierci księcia jego synowie sprzedali ziemię namysłowską królowi czeskiemu Karolowi IV za sumę 3000 grzywien. Ostatecznie w lutym 1359 Namysłów został wcielony do Korony Czeskiej.

Prawdopodobnie już pod koniec wieku XIII istniał na terenie miasta drewniany gród będący siedzibą księcia. Jednak dopiero król czeski Karol IV około roku 1360 przystąpił do budowy murowanego zamku. Powstał na niewielkim wzgórzu na planie owalu z wykorzystaniem zapewne wałów dawnego grodu. Był to obiekt bezwieżowy i składał się z ceglanych murów na kamiennej podmurówce oraz jednopiętrowego budynku. Wjazd prowadził od wschodu to jest od strony miasta. Pomimo powiązania z fortyfikacjami miejskimi jego odrębność podkreślała oddzielająca go od miasta fosa.

Mimo swych niedużych rozmiarów zamek wytrzymał oblężenie wojsk husyckich w roku 1428. Jednak podczas walk o czeska koronę został zajęty w roku 1461 przez wojska miasta Wrocławia a w roku 1475 przez oddziały króla Macieja Korwina. W czasie odbudowy po wojennych zniszczeniach około roku 1489 urządzono od wschodu mały dziedziniec z budynkiem bramnym.

W roku 1533 cesarz Ferdynand  I wydzierżawia Namysłów radzie miasta Wrocławia. Następuje rozbudowa zamku. Obok gotyckiego skrzydła północnego zostaje wzniesione drugie wzdłuż muru zachodniego. Zbudowany został także niski budynek kurtynowy przy bramie wjazdowej.  Poważne zniszczenia zamku przyniosła wojna 30-letnia. Warownia często przechodziła z rąk do rąk. W roku 1634 w zamku bronili się Szwedzi atakowani przez wojska cesarskie pod dowództwem gen. von Schaffgotscha. Z kolei podczas walk w roku 1647 to Szwedzi byli stroną atakująca.  Zamek został częściowo wysadzony, zniszczone zostały otaczające go mury i wały. W znacznym stopniu ucierpiało także miasto.

W 1703 roku Zakon Krzyżacki wykupił zastaw od cesarza Leopolda I Habsburga i stał się właścicielem zamku zarządzanego przez wrocławską radę miejską. Krzyżacy utworzyli tu swoją komandorię (komturię) administrującą lennem zamkowym. Złożone było ono ze wsi Stare Miasto (od 1951 r. część Namysłowa), Głuszyna, Woskowice Górne, Józefków, Polkowskie i Smarchowice Śląskie. Do zakonu trafił też patronat nad farą miejską, czyli kościołem św. Piotra i Pawła – probostwo obsadzano jednak duchownymi diecezjalnymi. Po 1722 roku Namysłów został ponownie ufortyfikowany stając się licząca się twierdzą. Mimo to tylko 3 dni potrzebowały wojska pruskie na zdobycie zamku bronionego przez wojska cesarskie podczas pierwszej wojny śląskiej w roku 1741.

Około roku 1771 powstało trzecie południowe skrzydło co ukształtowało trapezowy dziedziniec. Jednocześnie został wyburzony mur wschodni oddzielający go od dziedzińca wschodniego. Po sekularyzacji majątków kościelnych w roku 1810 zamek został przekazany staroście namysłowskiemu który zaadaptował go na urzędy powiatowe. Jednak już w roku 1830 stary zamek został sprzedany przechodząc w prywatne ręce. W następnych latach często zmieniał właścicieli. W roku 1895 nabył go Augustyn Haselbach.  Po częściowej przebudowie urządził w nim browar który istnieje nadal.

Obecnie namysłowski zamek to trzyskrzydłowe założenie z trapezowym wewnętrznym dziedzińcem. Od wschodu dziedziniec zamyka niski budynek kurtynowy z bramą. O gotyckim rodowodzie zamku świadczy klatka schodowa najstarszego skrzydła północnego. Wysunięta ryzalitowo ma formę piętrowego trójbocznego wykuszu z przyporami i ostrołukowymi oknami. Na piętrze mieści kaplicę. Skrzydła zachodnie i południowe są częściowo otynkowane. Znajdują się w nich mieszkania prywatne oraz muzeum. Wzniesione na przełomie XIX i XX wieku budynki browaru otoczyły zamek powodując że jest on dość słabo widoczny. Ciekawostką jest stojąca na dziedzińcu renesansowa studnia z 1600 roku.