Zamek w Lewicach

Zamek Lewice został zbudowany w drugiej połowie XIII wieku w celu obrony drogi prowadzącej do miast górniczych. Usytuowany został na skalnym wzniesieniu otoczonym bagnami. Pierwsza wzmianka na jego temat pojawia się w roku 1274. Pierwotna gotycka budowla składała się z murów obwodowych budynku mieszkalnego i czworokątnej wieży. Plan założenia dostosowany był do skały, na której został zbudowany. W 1318 zamek stał się własnością Mateusza Csaka. W ręce królewskie wrócił w 1321stając się siedzibą tekowskiej żupy.

W 1388 zamek stał się własnością żupana Władysława z Szarowicy. Władający warownią jego następcy przyjęli nazwisko Levickich. W 1434 obiekt został zniszczony przez pożar,  jednak szybko został odbudowany. W czasie prac dobudowano od wschodu okrągłą wieżę. Na przełomie XV i XVI wieku zamkową skałę otoczono murami zamku średniego. Po wygaśnięciu rodu Levickich w 1553 roku zamek ponownie stał się własnością króla. Po raz pierwszy Turcy pod murami zamku pojawili się w 1544 roku. Sukcesy wojsk tureckich w latach następnych spowodowały, że Lewice stały się jedną z twierdz tworzących system umocnień.

Około roku 1560 dowódcą wojskowej załogi liczącej 500 osób został bohater wojen z Turkami i obrońca Egeru Stefan Dobó. Pełnił on funkcję kapitana jednego z sześciu okręgów wojskowych Węgier. Przystąpił on do rozbudowy zamku mającej na celu zwiększenie jego walorów obronnych. Po południowej stronie powstał duży dziedziniec mogący pomieścić spory oddział wojska. Od wschodu dziedziniec osłaniał mur kurtynowy. Od zachodu powstał mur oraz czworoboczna baszta i tzw. Dom Kapitański. W południowej części zbudowano długi renesansowy budynek, przed którym wykopano szeroki rów oddzielający zamek od miasta. Wjazd prowadził przez zwodzony most. Wzmocniono także zamek średni wznosząc w jego północnej części bastion. Dzięki tym zmianom zamek Lewice odparł tureckie oblężenie w 1578 roku.

Dalsza rozbudowa zamku nastąpiła w 1635 roku. Na krańcach renesansowego pałacu powstały dwa ogromne bastiony osłaniające wjazd. Suchą dotychczas fosę napełniono wodą. Zamkowe mury połączono z fortyfikacjami miejskimi. Mimo to w listopadzie 1663 roku Turcy zdobyli zamek. W baszcie przy murze zachodnim mieszczącej kaplicę urządzili meczet.  Jednak już następnego roku wojska austriackie odbiły Lewice. Natychmiast przystąpiono do odbudowy zniszczonego zamku.

W 1688 zamek Lewice kupił palatyn Paweł  Eszterházy. W 1696 miasto Lewice zostało zniszczone przez pożar, w którym ucierpiał także zamek. Ponieważ zagrożenie tureckie osłabło nie było woli do jego odbudowy. W 1705 roku twierdzę zajęli powstańcy Rakoczego. Wycofując się cztery lata później wysadzili w powietrze bastiony. Podczas prowadzonych w 1710 roku prac remontowych odbudowano jedynie renesansowy pałac, dom kapitański oraz basztę, resztę zamku pozostawiając w ruinie.

Obecnie zamek jest siedzibą muzeum Tekowa. Najlepiej zachowaną jego częścią jest zamek dolny. Pierwotna gotycka cześć pozostaje w ruinie i jest niedostępna. W płd. – zach. bastionie urządzono amfiteatr.