Zamek w Koninie

Badania archeologiczne potwierdziły, że już we wczesnym średniowieczu na przełomie XI-XII wieku, około 3,5 kilometra od dzisiejszej starówki istniał gród obronny. Położony był w szerokiej bagnistej dolinie Warty przy ujściu rzeczki Powy. Bronił on znajdującej się w tym miejscu przeprawy przez Watrę, na trasie starego szlaku handlowego wiodącego z południa Polski przez Kujawy na północ. Zmiana koryta rzeki i zniszczenie brodu w XIII wieku, spowodowały upadek grodu i przeniesienie go na teren dzisiejszego miasta. Rozwijającą się osadę zniszczył najazd krzyżacki w roku 1331. W miejsce doszczętnie zniszczonego grodu król Kazimierz Wielki wzniósł murowany gotycki zamek.

Zamek w Koninie zbudowany został na niewielkim specjalnie usypanym wzniesieniu, na jednej z rzecznych wysp utworzonych przez szeroką rozlaną w tym miejscu Wartę. Posiadał kształt regularnego czworoboku wytyczonego przez ceglane mury wzniesione na kamiennym fundamencie. W pd-wsch narożniku posiadał 15 metrową ośmioboczną wieżę. Wzdłuż zachodniego odcinka zamkowego muru znajdował się główny trzykondygnacyjny budynek mieszkalny. Drugi mniejszy budynek przylegał do północnego odcinka muru obwodowego.

W XV wieku wraz z ukończeniem fortyfikacji miejskich otoczono zamek drugim pierścieniem murów oraz szeroką 12 metrową fosą. Mimo, że mury miejskie graniczyły z zamkowymi to konińska warownia była niezależna od miasta i posiadała niezależny wjazd od strony północnej. Nie są dokładnie znane umocnienia bramy. Prawdopodobnie istniał most zwodzony jednakże brak jest śladów wieży bramnej.

Od czasu powstania zamek w Koninie był siedzibą starosty i często gościł w swych murach panującego. W roku 1433 był centrum dowodzenia armii polskiej, skąd schorowany Władysław Jagiełło śledził przebieg wyprawy przeciw Krzyżakom. W późniejszych wiekach nie modernizowany koniński zamek zaczął tracić powoli swe znaczenie. Kres jego świetności przyniósł „potop szwedzki”. W roku 1656 podczas oblężenia szwedzkiego garnizonu przez okoliczną szlachtę, został on poważnie uszkodzony. Jakby tego było mało wycofując się Szwedzi spalili zamkowe zabudowania. Wprawdzie zostały podjęte prace przy jego odbudowie, ale już w roku 1707 kolejne działania militarne podczas wojny północnej dopełniły dzieła zniszczenia. Z rozkazu króla szwedzkiego Karola XII zamek został doszczętnie spalony, co definitywnie położyło kres jego istnieniu.

Zamkowe ruiny zostały rozebrane w czasie zaborów. Jedynymi pamiątkami po królewskim zamku w Koninie są dzisiaj ulica Zamkowa oraz stare XIX wieczne akwarele.