Zamek w Kole
Na zachodnim brzegu Warty w odległości kilometra od miasta znajdują się ruiny zamku królewskiego. Został wzniesiony około roku 1362 za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Jego zadaniem była ochrona środkowej Wielkopolski przed najgroźniejszym wówczas wrogiem Polski Zakonem Krzyżackim. Przy jego budowie wykorzystano naturalne warunki obronne. Zamek powstał na sztucznym wzniesieniu w zakolu Warty która w tym miejscu dawniej płynęła kilkoma odnogami. Powodowało to że w pewnych miesiącach znajdował się praktycznie na wyspie choć przyjmuje się że otaczała go fosa.
Jako typowy zamek nizinny zbudowany został na planie prostokąta. Otoczony był czworobokiem masywnych ceglanych murów usadowionych na kamiennym fundamencie. Mury były zwieńczone blankami ze strzelnicami wzdłuż których biegł ganek dla straży. Zewnętrzna płd-zach linia murów została dodatkowo wzmocniona skarpami i narożną masywną basztą. Wysoka 40 metrowa cylindryczna wieża u podstawy czworoboczna strzegła warowni od strony największego zagrożenia. Wjazd do zamku znajdował się w krótkim płn-zach odcinku murów i posiadał rozbudowany system zabezpieczenia w postaci przedbramia. Stojące wewnątrz zamku na obszernym dziedzińcu budynki usytuowane były wzdłuż muru od strony Warty.
W roku 1452 kolska twierdza była miejscem spotkania króla Kazimierza Jagiellończyka z przedstawicielami Związku Jaszczurczego w celu wzniecenia buntu przeciw Krzyżakom. W miarę jednak zmniejszania się zagrożenia ze strony Zakonu oraz coraz większego znaczenia artylerii w działaniach wojennych zamek zaczął powoli tracić swe militarne znaczenie. Będąc typową średniowieczną warownią nie przystosowaną do użycia broni palnej już pod konie XVI wieku zaczął popadać w ruinę. Do zupełnego upadku przyczynili się Szwedzi podczas „potopu” oraz prowadzone w późniejszych wiekach rozbiórki.
Obecnie dawny królewski zamek jest malownicza ruiną przeglądająca się w wodach Warty. Zachowała się potężna wieża oraz południowy odcinek muru ze skarpami. Niszczycielskie działanie rzeki spowodowało że z reszty murów oglądać możemy jedynie nikłe resztki. Pomimo tego robi na zwiedzającym duże wrażenie i wart jest zobaczenia mimo sporej odległości od miasta i nie najlepszej drogi.
