Zamek w Kieżmarku
Pierwsze informacje o zamku w Kieżmarku pochodzą z 1463 roku. Prawdopodobnie został zbudowany po roku 1433, kiedy to miasto zostało zdobyte i splądrowane przez husytów. Powstał w płn.- wsch. części miasta w miejscu rozebranego kościoła św. Elżbiety. Był typowym zamkiem miejskim wkomponowanym w otaczające Kieżmark mury obronne.
Miasto Kieżmark prawa miejskie uzyskało w 1269 roku. Pozostawało wolnym miastem królewskim aż do 1462 roku, kiedy to król Maciej Korwin darował je rodowi Zapolyich. Zamek stał się siedzibą nowych właścicieli. Niewiele wiadomo o jego gotyckim wyglądzie ponieważ zatarły go późniejsze przebudowy. Mimo iż był częścią fortyfikacji miejskich od miasta oddzielony był murem i nawodnioną fosą. Mieszczanie nie kryli swego niezadowolenia, że utracili przywilej wolnego miasta, jednak ich relacje z rodziną Zapolyich nie były najgorsze. Sytuacja ulega pogorszeniu gdy w roku 1528 Kieżmark stał się własnością polskiego rodu Łaskich. Mający stałe trudności finansowe Łascy podnieśli podatki oraz zastawili część miejskiego majątku. W 1571 roku Olbracht Łaski zastawił miasto i zamek u Jana Raubera kapitana wojsk węgierskich. Ten już w roku 1579 odsprzedał zastaw bogatemu kupcowi Sebastianowi Thökölyowi. Ponieważ ani Łaski ani Rauber nie potrafili spłacić pożyczki miasto i zamek stały się własnością rodu Thököly.
Nowi właściciele dokonali renesansowej przebudowy zamku przekształcając go w magnacką rezydencję. Znacznemu pogorszeniu uległy relacje z miastem. Dochodziło do walk ulicznych, grabieży a nawet uwięzienia na zamku miejskich rajców. Panowanie rodu Thököly w Kieżmarku trwało ponad sto lat. W roku 1664 Stefan II Thököly poparł spisek przeciwko cesarzowi a jego syn Imre w roku 1680 przyłączył się do antyhabsburskiego powstania węgierskiej szlachty. Spowodowało to, że cesarz polecił skonfiskować majątek buntowników. Wojska cesarskie zajęły zamek w Kieżmarku i wywiozły całe jego wyposażenie do Wiednia i Lewoczy.
Mimo iż cesarz przyrzekł mieszkańcom, że nie sprzeda zamku to już w roku 1687 przekazał go Ferdynandowi Rueberowi. W 1701 roku miasto wykupiło się za 80 tys. reńskich. Mimo to wszystkie majątki Kieżmark odzyskał w 1720 roku. Przejęty od prywatnych właścicieli zamek został zaadaptowany na magazyny, warsztaty i szpital. W wieku XVIII i XIX w czasie pożarów całkowitemu zniszczeniu uległy dwa zamkowe skrzydła. Opuszczony i nieremontowany obiekt popadł w ruinę.
Pod koniec XIX wieku pojawiły się pomysły utworzenia na zamku muzeum. Udało się je otworzyć dopiero w 1931 wykorzystując na ten cel wieżę bramną. Po zniszczeniach II wojny światowej muzeum otwarto ponownie w roku 1947. Pogarszający się jednak stan techniczny zamkowych budynków wymusił przeprowadzenie remontu. Dokonano go w latach 1962-85. W wyniku przeprowadzonych prac nadano mu dzisiejszy wygląd i udostępniono w całości dla turystów.
Zamek w Kieżmarku to typowy przykład zamku miejskiego. Otoczony był nawodnioną fosą i podwójnym murem ze strzelnicami. Wjazd prowadził od południa od strony miasta przez wieżę bramną posiadającą dawniej most zwodzony. Zachowały się skrzydła płn. -wsch. z barokową kaplicą w dawnej wieży oraz zachodnie. Po zniszczonych przez pożar skrzydłach południowym i wschodnim pozostały jedynie fundamenty. Zamek ma plan zbliżony do elipsy. Jego niejednolitość jest wynikiem przebudów dokonywanych przez kolejnych właścicieli. Świadczą o tym nieregularnie rozmieszczone zamkowe baszty. To, że ich większa ilość jest od strony miasta jest pamiątką konfliktów mieszczan z rodami władającymi zamkiem. Zamek jest największą atrakcją turystyczną Kieżmarku oraz najlepiej zachowanym zamkiem na Spiszu.
