Zamek w Jelczu

Wieś Jelcz jest wzmiankowana już w połowie XIII wieku. Początkowo była własnością biskupów potem książąt wrocławskich Pierwszym obiektem położonym na wyspie w zakolach rzeki Odry był dworek myśliwski o niewielkich walorach obronnych. Wykorzystał to książę Bolesław Rogatka i zorganizował 18 lutego 1277 napad na Henryka IV Probusa. Księcia bez trudu uprowadzono nocą z łóżka i wywieziono do zamku wleńskiego.

Pierwotnie dwór składał się z wolnostojącego piętrowego budynku o wymiarach 11,6×27,6 m. Wzniesiony został z cegły na kamiennym fundamencie. Posiadał trzy pomieszczenia z których środkowe pełniło rolę sieni. Po prawej stronie znajdowała się duża sala po lewej izba wsparta filarem. Układ piętra wyglądał zapewne podobnie. Około roku 1380 dwór został rozbudowany. Powstało trójskrzydłowe założenie na planie kwadratu. Prócz murowanych budynków mieszkalnych zamek posiadał także drewnianą zabudowę gospodarczą i być może kaplicę. Całość otoczona była drewniano-ziemnymi wałami.

W roku 1508 zamek kupił uszlachcony mieszczanin Konrad von Surma. Nowy właściciel około roku 1518 dokonał renesansowej przebudowy. Wokół dziedzińca zbudowano krużganki a starym gotyckim wnętrzom nadano bardziej reprezentacyjny charakter. Walory obronne zamku zachowano dzięki wykonaniu strzelnic których zadaniem było wzmocnienie ochrony głównego wjazdu. Jednocześnie przystosowano obiekt do użycia broni palnej.

W roku 1623 zamek został zniszczony przez pożar. Opracowany projekt odbudowy zakładający otoczenie go nowożytnymi fortyfikacjami nie został w całości zrealizowany. W trakcie trwania wojny trzydziestoletniej zamek trzykrotnie zajmowały obce wojska. W roku 1634 oddziały saskie w 1641 cesarskie a w latach 1646-48 wojska szwedzkie. Zniszczenia wojenne były na tyle poważne że właściciele przenieśli się do pobliskich Laskowic a zamek zaczął popadać w ruinę. W drugiej połowie XVII wieku obiekt zaczęto wykorzystywać w celach gospodarczych. Na miejscu południowego skrzydła wzniesiony został browar natomiast skrzydło północne zaadaptowano na mieszkanie dla dzierżawcy.

Na początku XIX wieku na terenie zamku przeprowadzono prace remontowe. Stare mury naprawiono wykonano nowe wejście dobudowano nowe budynki a całość otynkowano. W roku 1816 nad budynkiem mieszkalnym postawiono drewnianą wieżę widokową. W zamkowych wnętrzach umieszczono gorzelnię wraz z wyszynkiem. Pozostający w rękach hrabiów von Surma zamek pod koniec XIX wieku wysadzono w powietrze niszcząc wszystkie zabudowania.

Obecnie dawna wyspa jest dostępna i możliwe jest zobaczenie pozostałości zamku. Zachowały się mury parteru oraz fragmenty kolebkowo sklepionych piwnic.