Zamek w Jaunpils
( niem. Neuenburg )
Dokładna data budowy zamku w Jaunpils nie jest znana. W niektórych źródłach jest informacja, że powstał w 1301 roku ale jest to mało prawdopodobne. Zakon zajęty był wtedy konfliktem z arcybiskupem Rygi i miastem Rygą i nie angażował się w budowę zamków. Dopiero po kapitulacji Rygi w 1330 roku Krzyżacy przystąpili do umacniania granicy z Litwą. Powstały zamki Skrunda, Saldus, Terveten. W 1345 Litwini zniszczyli zamek Terveten a w 1366 zamek Doblen i to być może spowodowało, że zapadła decyzja o budowie zamku w Jaunpils, który był bardziej oddalony od granicy z Litwą. Pierwsza pisana wzmianka o nim pojawia się w 1411 roku.
Zamek powstał na półwyspie stawu młyńskiego, który odcięto wykopanym rowem. Było to niewielkie założenie otoczone pojedynczym murem, do którego dostawiono dwa budynki płd.-wsch. i płd.-zach. Komunikację między zamkowymi skrzydłami zapewniała zewnętrzna drewniana galeria. Wjazd do zamku prowadził od zachodu przez zwodzony most. Przejazd bramny znajdował się w skrzydle pł,-zach. Zamkowe mury, których grubość dochodzi do 2m wzniesiono z kamieni polnych. W XV wieku w narożniku południowym wzniesiono cylindryczną wieżę o średnicy 11,5m przystosowaną do użycia broni palnej. Zamek w Jaunpils był obiektem pomocniczym dla komtura z Doblen. Po 1545 roku stał się schroniskiem dla starszych i chorych członków Zakonu Krzyżackiego.
Po sekularyzacji inflanckiej części Zakonu Krzyżackiego w 1561 roku zamek w Jaunpils znalazł się w granicach Księstwa Kurlandii i Semigalii. W 1576 roku stał się siedzibą ostatniego komtura Doblen Thiessa von der Recke na mocy porozumienia z księciem kurlandzkim Gotthardem Kettlerem, który nie zgodził się aby zatrzymał on zamek w Doblen. W posiadaniu rodziny von der Recke zamek w Jaunpils był do 1920 roku. Jako poddani księstwa kurlandzkiego przedstawiciele rodu von der Recke brali udział po stronie Rzeczpospolitej w wojnach ze Szwecją. Jeden z członków rodu Matthias wsławił się w bitwie pod Kircholmem w 1605 roku walką z królem Szwecji Karolem IX. Król zdołał uniknąć śmierci jednak w rękach Matthiasa pozostał hełm i miecz królewski, które jako trofeum przez lata były przechowywane w zamku Jaunpils. Po bitwie do majątku rodziny von der Recke przywieziono trzystu szwedzkich jeńców, którzy pracowali przy budowie umocnień.
W 1625 roku Jaunpils zajęły wojska szwedzkie i w odwecie za przetrzymywanych tu jeńców zniszczyły zamek. Odbudowa siedziby rodu von der Recke miała miejsce w 1647 roku. Kolejne przebudowy i remonty z czasem przekształciły średniowieczną warownię w nowożytną rezydencję. Powstało skrzydło płn.-wsch. dostawione na zewnątrz muru obronnego. Istniejące budynki podwyższono o jedną kondygnację i zmieniono wystrój ich wnętrz. Drewniany ganek zastąpiono kamiennymi krużgankami. Przejazd bramny poprzedzono niewielką wieżą.
W czasie zamieszek rewolucyjnych 1905 roku w nocy z 23 na 24 grudnia zamek został podpalony i doszczętnie spłonął. Już w następnym roku podjęto prace mające na celu odbudowę rezydencji. Przeprowadzona rekonstrukcja nie odtworzyła w pełni historycznego wyglądu budowli. W czasie prac wyburzono wzniesiony w czasach nowożytnych płn.-zach. zewnętrzny budynek kuchni a północny mur ozdobiono wykuszami i balkonami.
W 1920 roku zamek przeszedł na własność Republiki Łotewskiej i został zaadaptowany na szkołę. W czasie II wojny światowej mieścił się w nim szpital wojskowy. W latach 50-tych XX wieku umieszczono w nim siedzibę Państwowego Stada Ogierów. W tatach 60-tych i 70-tych przeprowadzono prace konserwatorskie i przekształcono zamek na dom kultury. W 1991 obiekt stał się własnością gminy. Kilka lat później otwarto w nim muzeum. Funkcjonuje w nim także niewielki hotel z salą bankietową i ośrodek kultury.
Mimo zniszczeń jakie przyniósł wiek XX zamek Jaunpils jest jedną z lepiej zachowanych kurlandzkich warowni. Jest ciekawym przykładem przekształcenia gotyckiego zamku w nowożytną szlachecką rezydencję. Najlepiej zachowanym gotyckim fragmentem jest cylindryczna narożna wieża.
