Kościół obronny w Ilieni
( węg. Illyefalva )
Pierwsza wzmianka o wsi zamieszkałej głównie przez Szeklerów pojawia się w 1332 roku. Prawdopodobnie na początku XIV wieku stał tu mały kościółek bezwieżowy w stylu romańskim. Około 1443 w jego miejscu zbudowano większy w stylu gotyckim. Wraz z jego budową przystąpiono do wznoszenia otaczających go umocnień. Powstał mur obronny o planie owalu z wieżą bramną od południa. Obok znajdowała się wysunięta przed lico wieża na planie półkola. Zachowany fragment pozwala stwierdzić, że mur wyposażony był w machikuły.
W połowie XVI wieku otoczono kościół drugim obwodem murów obronnych wzniesionym na planie pięciokąta. Miały one 5,5-6,5 m wysokości i około 1,6-1,7m grubości. Cztery narożniki założenia wzmocniono basztami wysuniętymi przed lico muru i otwartymi od środka. Baszta w narożniku płn.-wsch. miała plan kwadratu a pozostałe trzy były pięciokątne. Wszystkie posiadały otwory strzelnicze umożliwiające ostrzał flankujący i były przystosowane do użycia broni palnej. Były wyższe około 1,2 m od muru. W piątym południowym narożniku usytuowana została kwadratowa wieża bramna z sienią przejazdową. Miała dwie kondygnacje i wyposażona była w machikuły i otwory strzelnicze. Wzdłuż muru biegł wparty na drewnianych konsolach zadaszony chodnik dla straży. Także w murze obwodowym znajdowały się liczne otwory strzelnicze umożliwiające ostrzał przedpola. Od strony wewnętrznej do muru dostawiono ponad 100 spichlerzy, które służyły mieszkańcom osady do gromadzenia zapasów. Pomagały one przetrwać nawet długie oblężenie. Warownia posiadała własną studnię piec chlebowy a nawet warsztaty rzemieślnicze.
W 1612 roku warownię oblegały wojska Sasów pod dowództwem Weissa. W 1658 roku Siedmiogród najechały wojska turecko-tatarskie. Po pięciodniowym oblężeniu twierdza została zdobyta i doszczętnie spalona. Jej obrońcy w większości zostali wymordowani, a ci którzy ocaleli zostali uprowadzeni w niewolę.
Tereny te były nawiedzane przez trzęsienia ziemi. Jedno z nich z 1738 roku poważnie uszkodziło kościół. W 1782 roku został on rozebrany, a cztery lata później wzniesiono nowy. Kolejne duże trzęsienie ziemi w 1802 roku spowodowało zawalenie się dzwonnicy. W 1856 roku wzniesiona została nowa wieża. W latach 90-tych XX wieku kościół odnowiono. Staraniem miejscowego pastora powstało centrum konferencyjne i schronisko młodzieżowe. Częściowo zrekonstruowane baszty zaadaptowano na cele mieszkalne, a w baszcie kwadratowej powstała scena teatralna.
Do naszych czasów zachował się jedynie zewnętrzny mur obronny z czterema basztami i wieżą bramną. Z muru wewnętrznego, który istniał jeszcze w połowie XIX wieku pozostał jedynie niewielki fragment przy wieży, która została przekształcona w dzwonnicę.
