Zamek Czarne

Początki osady sięgają XIII wieku. Po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawia się w 1305 roku. Początkowo była własnością książęcą. W 1384 roku księżna Agnieszka wdowa po księciu świdnickim Bolku II Małym darowała wieś z prawem jej dziedziczenia rycerzowi Gotsche II Schoffowi. W 1534 roku umiera Caspar I Schoff założyciel karpnickiej linii rodu. Jego majątek zostaje podzielony pomiędzy pięciu jego synów. Czarne przypada najstarszemu Watzalowi zwanemu Starszym. Przystępuje on do budowy dworu, który ma być jego rodową siedzibą.

Niewielkich rozmiarów budowla w formie zamku została wzniesiona na planie prostokąta o wymiarach 29x30m. Otoczona została kamiennym murem i nawodnioną fosą. Wzdłuż całej długości muru południowego zbudowano jednopiętrowy dom mieszkalny o wymiarach 14x30m. W południowej kurtynie umieszczono bramę. Miała formę baszty łupinowej otwartej od strony dziedzińca wysuniętej przed lico muru zbudowanej na planie kwadratu. W późniejszym okresie budynek bramny nadbudowano i przedłużono w kierunku płd.-wsch. Powstało dzięki temu krótkie skrzydło wschodnie.

W 1559 roku syn Watzlawa Caspar rozbudował rodową siedzibę. Powstało czteroskrzydłowe założenie z wewnętrznym dziedzińcem. Wyburzono dom mieszkalny, a nowy wzniesiono po zewnętrznej stronie południowego muru obwodowego. Na jego zachodnim krańcu usytuowano wieżę. Pozostałe trzy dwukondygnacyjne skrzydła zbudowano po wewnętrznej stronie murów obwodowych. Dzięki temu zmniejszeniu do rozmiaru 11x14m uległ wewnętrzny dziedziniec. Obiegał go na poziomie piętra ganek wsparty na drewnianych słupach. Pierwotne bramne skrzydło wschodnie przedłużono w kierunku północnym, dzięki czemu w połączeniu z nowym skrzydłem powstał układ dwutraktowy. Zmieniono usytuowanie bramy. Nowy wjazd ozdobiony renesansowym portalem powstał w skrzydle południowym.

Gałąź czarnieńska rodu Schoff wymarła w 1594 roku. Siedziba w Czarnem przypadła dalszej rodzinie i w jej posiadaniu była do 1601 roku. Kolejnym właścicielem został Friedrich von Nimptsch. Jego wnuk Ernst w 1679 roku sprzedał wieś wraz z dworem miastu Jelenia Góra. W posiadaniu władz miejskich majątek postał do 1945 roku. W tym okresie obiekt nie uległ większym przeobrażeniom. Jedyna zmiana to wyburzenie dawnego wschodniego skrzydła bramnego po pożarze z 1883 roku. Po II wojnie światowej w murach zamku ulokowano siedzibę PGR. Niestety doprowadziło to obiekt do dewastacji.

W 1991 roku miasto przekazało Dwór Czarne w nieodpłatne użytkowanie, a potem na własność Fundacji Kultury Ekologicznej. Kustoszem obiektu został Jacek Jakubiec. Dwór w znacznej części wyremontowano za środki unijne, utworzono w nim Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne Euroregionu Nysa, powstała restauracja, w obiekcie wystawiano sztuki teatralne, organizowano wystawy i spotkania. Niestety w 2011 roku nastąpiły zmiany w zarządzie fundacji, co doprowadziło do próby przejęcia obiektu. Po trwającej kilka lat sądowej batalii jest szansa, że sprawiający wrażenie opuszczonego i mocno zaniedbanego zabytek ponownie zacznie tętnić życiem.