Zamek w Chudowie
Mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Mikołowem a Gliwicami wznoszą się ruiny XVI-wiecznego zamku w Chudowie. Za fundatora zamku uważa się Jana Przedbórza z Paniów zwanego od zakupionych pobliskich Gierałtowic-Gierałtowskim który w roku 1537 nabył Chudów oraz kilka okolicznych wsi. Renesansowy zamek wzniesiono na wyspie wśród moczarów prawdopodobnie w miejscu jakiejś wcześniejszej budowli. Zbudowany został na planie kwadratu z dwoma budynkami po bokach i czworoboczną wieżą bramną stojąca pomiędzy nimi wystającą przed lico od strony pd-zach. Dotrzeć na zamek można było jedynie przez drewniany most prowadzący do wejścia na drugiej kondygnacji wieży.
Gierałtowscy którzy władali Chudowem przez ponad sto lat należeli do najbogatszych ludzi ówczesnego Śląska. Ich posiadłości rozciągały się od Bytomia po Nysę w granicach trzech księstw: raciborskiego, opolskiego i nyskiego. Po śmierci w 1622 ostatniego z rodu Wacława II Chudów przeszedł w ręce hr. Joanny Prażma. Od hrabiny dobra zakupił Jan Skalla z Ligoty Wielkiej w powiecie kozielskim. Okres rządów hr. Prażma i Skalli przypadł na lata wojny trzydziestoletniej kiedy to po traktach Śląska grasowało wielu maruderów lub po prostu rycerzy-rozbójników. Z tą niecną profesją wiąże się też historia Chudowa, który pod tym względem miał nie najlepsza opinię. W 1672 r. rządy na zamku objęła Jadwiga Solomea baronowa von Kotuliński.
Od czasu powstania zamek przechodził różne koleje losu zmieniali się jego właściciele był wielokrotnie przebudowywany jednak największą świetność przeżył Chudów pod rządami baronów Voglarów. W 1717 Mikołaj Voglara przebudował i z przepychem wyposażył rodową rezydencje. Voglarowie mieszkali w Chudowie do 1768 r. a po ich odejściu zamek stracił swą świetność i znaczenie. Ich zięć Karol Reder sprzedał zamek w 1772 r. Maciejowi von Welczek. Na skutek ciągłych zmian właścicieli zamek coraz bardziej podupadał. Dopiero gdy w roku 1837 jego właścicielem został Franciszek von Bally zamek został. przebudowany i rozbudowany. W przeciwieństwie do pierwotnych kamiennych nowe partie murów zostały wykonane z cegły. Przeprowadzone prace spowodowały jednak że obiekt zatracił swój oryginalny styl i obronny charakter.
Znajdujący się w granicach majątku Karola Goduli zamek przejmuje na mocy testamentu jego wychowanka Joanna Gryszczyk von Schomberg-Godulla i jej mąż hr. Ulryk Schaffgotsch. Joanna wraz z mężem traktowali Chudów jako bazę organizowanych przez hrabiego polowań. Niestety 11 stycznia 1875 zamek spłonął. Hrabia poruszony sylwetką ruin i legendą mówiącą jakoby budowniczymi zamku byli templariusze nie pozwolił go odbudować lecz kazał malowniczo „wydłubać” mury by zamek przypominał modną wówczas romantyczną średniowieczną budowlę. Od tego momentu niezamieszkane i rozkradane na materiał budowlany przez okoliczną ludność zamkowe mury szybko niszczeją.
W 1999 roku zamek stał się własnością Fundacji „Zamek Chudów”. Fundacja powstała w 1995 roku a jej podstawowym celem stało się objęcie ochroną ruin oraz budynku spichlerza i parku otaczającego zamek. Po przeprowadzeniu badań archeologiczno-architektonicznych zrekonstruowano wieżę, mury obwodowe do wysokości około 7 metrów oraz oczyszczono fosę i odbudowano most. Obecnie dzięki Fundacji zamek w Chudowie to tętnice życiem miejsce teren licznych imprez i festynów. Uratowanie tego niszczejącego zabytku to fantastyczny przykład i wzór do naśladowania dla wszystkich którym zależy na zachowaniu naszego dziedzictwa.
