Zamek w Bausce

Zamek w Bausce jest jednym z najpóźniej wzniesionych  przez Zakon Krzyżacki w Inflantach. Powstał z inicjatywy mistrza inflanckiego Heidenreicha Vincke von Overberg. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1443 roku a jego budowę ukończono zapewne w 1451 roku. Położony na granicy z Litwą miał strzec szlaku handlowego prowadzącego z Rygi do Wilna. Był siedzibą zakonnego wójta podległego komturom Ascheraden.

Warownia została zbudowana w widłach dwóch rzek, na wysokim cyplu którego strome północne i południowe zbocza zapewniały naturalną ochronę. Zamek miał plan rozszerzającego się ku zachodowi czworoboku o wymiarach 56x31m. Przy kurtynie północnej i wschodniej wzniesiono budynki mieszczące mieszkanie wójta, pomieszczenia zamkowego garnizony oraz pomieszczenia gospodarcze. Zamkową kaplicę umiejscowiono w płn-zach kwadratowej wieży. Wjazd do zamku prowadził od wschodu. Bramy umieszczonej we wschodniej kurtynie broniły dwie wieże. Mniejsza w narożniku płn-wsch oraz znacznie większa w narożniku płd-wsch. Większa półcylindryczna wieża miała średnicę 16m i  mury o grubości 3,5m w których ukryto schody zapewniające komunikację między jej pięcioma kondygnacjami. Wieża dostawiona była do skrzydła wschodniego a na jej pierwszym piętrze znajdował się najbardziej reprezentacyjna komnata zamku. Miała wymiary 9×9,4m i była przykryta gwiaździstym sklepieniem. Posiadała kominek i wykusz latrynowy.

Zamek w Bausce przystosowano do użycia broni palnej. Prócz wież ze stanowiskami dla artylerii warownię wyposażono w występy w murze zapewniające ogień flankujący. Dodatkową obronę  zapewniała fosa odcinająca od wschodu zamkowe wzgórze oraz ufortyfikowane podzamcze.

W początkach XVI wieku na zamku urządzono więzienie dla protestantów. Najsłynniejszym więźniem był były franciszkanin Burkard Waldis niemiecki bajkopisarz i dramaturg, zagorzały propagator nauk Marcina Lutra więziony w latach 1536-38.  W 1557 roku zamek w Bausce znalazł się w granicach Korony Polskiej. W 1561 roku nastąpiła sekularyzacja inflanckiej gałęzi Zakonu Krzyżackiego. W latach 1561-62 zamek był siedzibą ostatniego arcybiskupa ryskiego a potem stał się siedzibą nowo powstałego księstwa Kurlandii i Semigalii. W tym czasie w miejscu wschodniego podzamcza wzniesiono renesansowy pałac którego budowę ukończono w 1596 roku.

W 1625 roku zamek w Bausce zajęły wojska szwedzkie króla Gustawa II czyniąc zeń bazę wypadową na tereny Litwy. Wojska polsko-litewskie odbiły warownię w 1628 roku. Szwedzi ponownie zdobyli zamek w 1658 roku i okupowali go aż do czasu podpisania pokoju w Oliwie w 1660 roku. Działania wojenne i szwedzka okupacja spowodowała poważne uszkodzenia zamku. Kolejne zniszczenia przyniosła III wojna północna. W 1701 roku Bauskę ponownie zajęły wojska szwedzkie. Otoczyli oni zamek umocnieniami ziemnymi. Jednak nie zapobiegło to zdobyciu warowni przez Rosjan w 1704 roku. Wycofując się rok później z Bauski wojska rosyjskie wysadziły zamkowe mury.

W 1721 roku Bauska znalazła się w granicach carskiej Rosji. Zrujnowany zamek nie został odbudowany. Wykorzystywany był jako spichlerz, stajnie czy wiezienie oraz służył okolicznej ludności jako miejsce pozyskiwania materiału budowlanego. W stanie ruiny zamek pozostawał do lat 70-tych XX wieku. Wówczas rozpoczęto prace w  wyniku których odbudowano pałacową cześć założenia. W 1990 roku w odbudowanej części zamku otwarto muzeum.

Obecnie zamek w Bausce udostępniony jest do zwiedzania. Mimo iż częściowo jest w ruinie stanowi dużą atrakcję turystyczną i należy do najlepiej zachowanych  warowni  na terenie Łotwy. W gotyckiej części zamku zobaczyć można mury obwodowe oraz pozostałości skrzydeł mieszkalnych i wież. Najlepiej zachowana jest wieża główna na szczycie której znajduje się punkt widokowy. W dużo lepszym stanie jest renesansowa część zamku. Dzięki odbudowie możemy podziwiać wszystkie jej skrzydła oraz dwie wieże artyleryjskie broniące zamek od wschodu.