Zamek miejski w Bańskiej Bystrzycy

W roku 1255 król Węgier Bela IV nadał Bańskiej Bystrzycy prawa miejskie i status wolnego miasta królewskiego. Osada rozwinęła się dzięki bogatym złożom miedzi, którą wydobywano tu od czasów wielkomorawskich. Przywilej królewski oraz nadania jego następców spowodowały szybki rozwój miasta i wzrost jego zamożności. Niespokojny wiek XV, najazdy husytów oraz napady organizowane przez bandy pozostających bez żołdu żołnierzy i najemników spowodowały, że mieszczanie obawiając się o swoje bogactwo postanowili ufortyfikować Bańską Bystrzycę.

W latach 1479-1512 otoczono kamiennymi murami zespół najważniejszych budynków miejskich tworząc zamek miejski. W obrębie murów znalazł się gotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W południową część obwarowań wkomponowano wzniesiony w roku 1500 ratusz. W mur północny wkomponowano gotycką czteropiętrową kamienicę. Budynek zwano Kamienicą Maciejową ponieważ była siedzibą namiestnika króla Macieja Korwina. Do muru północnego dostawiono kaplicę przebudowaną w późniejszym czasie w kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, który został połączony ze stojącą obok kamienicą. Mury wzmocniono trzema basztami Farską, Banicką i Pisarską. Wjazd na teren zamku prowadził przez barbakan z wieżą. Posiadał on dużą bramę dla wozów i mniejszą furtę dla pieszych oraz zwodzony most przerzucony nad sztucznie wykopaną fosą.

Mimo przebudowy poszczególnych budynków wchodzących w skład miejskiego zamku jego układ nie uległ zmianom aż do roku 1761, kiedy miasto strawił pożar. Spłonęły obydwa kościoły i ich cenny wystój. Zniszczeniu uległy zamkowe mury, które po pożarze zostały rozebrane. Obecnie zobaczyć możemy jedynie niewielkie zachowane odcinki murów. Pozostałe budowle wchodzące w skład zamku zostały odbudowane, stając się wizytówkami miasta oraz atrakcjami turystycznymi.