Miejskie mury obronne Ząbkowic Śląskich
Miasto Ząbkowice Śląskie powstało około 1280 r. na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Wrocławia do Pragi i z Nysy do Świdnicy. Założyli je osadnicy pochodzący z Frankonii i przez nich zostało nazwane Frankenstein. Najstarszy dokument, w którym wymienia się „civitas Frankenstein” nosi datę 10 stycznia 1287 r. Miasto zostało założone na obszarze o stromo opadających zboczach, otoczonych mokradłami i rozlewiskami rzeki Budzówki. Zapewne pierwsze umocnienia miały formę ziemnych wałów z palisadą. Z czasem zaczęto je zastępować murami z łamanego kamienia. Mury początkowo otaczały niewielki obszar o wymiarach 200x400m.
Na początku XIV wieku miasto powiększono w kierunku płn-wsch. Powstały cztery bramy na drogach wylotowych: Wrocławska, Kłodzka, Lochowa i Ziębicka. W obręb murów włączono kościół i klasztor Dominikanów. Na południu miasto poszerzyło się o nową dzielnicę, zwaną Nowym Miastem, która powstała przed bramą ziębicką. W 1336 r. książę ziębicki Bolko II uznał się lennikiem króla Czech, a z powodu problemów finansowych oddał miasto w zastaw. Jego syn Mikołaj Mały w roku 1351 sprzedał Ząbkowice czeskiemu królowi Karolowi IV, a zamek stał się siedzibą czeskich starostów.
W 1428 r. miasto zdobyli husyci, którzy spalili część zabudowań wraz z kościołem farnym i dominikańskim oraz poważnie uszkodzili mury miejskie, ale nie zdobyli zamku. W połowie XV wieku księstwo ziębickie stało się dziedziczną własnością Jerzego z Podiebradów króla Czech. W 1466 r. papież Paweł II obłożył Jerzego klątwą, ponieważ był on pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką i przyjął nauki Jana Husa. Doprowadziło to do konfliktu ze stanami Śląskimi i przerodziło się w otwartą wojnę. Zamek ząbkowicki w tym czasie 14 razy przechodził z rąk do rąk i został poważnie zniszczony. W roku 1489 po kilkumiesięcznym oblężeniu zdobył go król Węgier Maciej Korwin.
W roku 1501 rządy w księstwie ziębickim obejmuje wnuk Jerzego, Karol I Podiebrad. Następuje odbudowa miasta, które książę czyni swą główną siedzibą przenosząc stolicę księstwa z Ziębic. W latach 1516-20 ma miejsce rozbudowa i modernizacja fortyfikacji miejskich. Dostosowano je do użycia broni palnej wznosząc baszty łupniowe ze strzelnicami umożliwiające ostrzał wzdłuż kurtyn. Pogłębiono fosy, odbudowano bramę Kłodzką, przebudowano bramy Ziębicką, Wrocławską i Świdnicką. Książę w miejsce mocno zniszczonego zamku gotyckiego zbudował nowy renesansowy. Włączono go w obręb murów miejskich czyniąc ważnym elementem umocnień miasta.
Kolejna rozbudowa murów Ząbkowić Śląskich miała miejsce w latach 90-tych XVI wieku. Miasto otoczono drugim pierścieniem umocnień. W rezultacie tych prac, fortyfikacje miejskie składały się z podwójnego pierścienia murów. Wewnętrzny miał wysokość około 8m i grubość1m. Wzmacniały go rozmieszczone co 50-60m półokrągłe wieże. Mur zewnętrzny oddalony o 10m był niższy i posiadał baszty i strzelnice. Pomiędzy murami znajdowała się fosa. Ziemia wybrana przy jej kopaniu posłużyła do wzmocnienia murów zewnętrznych ziemnym wałem. Od strony zachodniej, południowej i północno – wschodniej miasto otaczała zewnętrzna nawodniona fosa o szerokości 20 metrów.
Rozwój miasta zatrzymała wojna trzydziestoletnia, w czasie której Ząbkowice Śląskie były wielokrotnie szturmowane, plądrowane i podpalane. W drugiej połowie XVIII wieku mury miejskie przestały spełniać swą rolę i zaczęły popadać w ruinę. W XIX wieku przystąpiono do rozbiórki zewnętrznego pierścienia oraz rozpoczęto zasypywanie fos i niwelowanie wałów. W 1816 r. zburzono Bramę Ziębicką a w 1823 r. Bramę Kłodzką. Brama Lochowa zwana też Srebnogórską lub Świdnicką została rozebrana w 1856 r. Najdłużej zachowała się Brama Wrocławska częściowo zniszczona przez wielki pożar miasta w 1856 r. Jej pozostałości ostatecznie rozebrano w roku 1880. Była to najstarsza z bram prowadzących do miasta od strony północnej. Na niej to zginął męczeńską śmiercią dominikanin diakon Andrzej podczas najazdu husytów w 1428 roku.
Najstarszym fragmentem murów zachowanym do dziś jest mur biegnący od ulicy Grunwaldzkiej do ulicy Prusa. Pozostałe partie murów pochodzą z pierwszej połowy XVI w z czasów księcia Karola I Podiebrada. W zachodniej części miasta zachowały się baszty z ozdobną attyką. W północnej części miasta znajduje się Baszta Gołębia, która w roku 1936 została zabudowana konstrukcją szkieletową. W latach 70-tych XX wieku była użytkowana przez oddział PTTK. Obecnie jest własnością prywatną.
