Miejskie mury obronne Sebeș
(węg. Szászsebes, niem. Mühlbach)
Początki osadnictwa na terenie dzisiejszego miasta sięgają czasów rzymskich. Wykopaliska archeologiczne potwierdziły tu obecność w późniejszych wiekach Gotów i Hunów a następnie Awarów i Słowian. W X wieku ziemie te zostały podbite przez plemiona węgierskie. Na początku XII wieku na prawym brzegu rzeki Sebes powstała osada Szeklerów sprowadzonych przez węgierskich władców dla ochrony granicy królestwa. W połowie wieku zostają oni przeniesieni dalej na wschód. W ich miejsce przybywają sprowadzeni przez króla Węgier w ramach akcji kolonizacyjnej osadnicy z rejonu dzisiejszego Luksemburga. Nazwali oni swą wioskę Mühlbach. W źródłach pisanych osada pod nazwą Malembach pojawia się w 1245 roku a jako Sebus w 1300 roku.
W czasie najazdu Mongołów w 1241-42 roku osada zostaje zniszczona. Szybko zostaje odbudowana i już na początku XIV wieku ma 2000 mieszkańców. Układ urbanistyczny osady jest typowy dla tego okresu. W centrum usytuowany jest kościół, który już pod konie XIII wieku zostaje otoczony własnym układem obronnym. Po stronie północnej i południowej wytyczone zostają dwie równoległe ulice, przy których na osi wschód-zachód powstaje zabudowa. W 1341 roku Sebes po raz pierwszy wzmiankowane jest jako miasto. W 1387 roku otrzymuje od króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego prawo do otoczenia go murami miejskimi. Ich budowa została rozpoczęta zapewne już w połowie XIV wieku. Spowodowało to, że mimo niewielkich rozmiarów Mühlbach było pierwszym miastem Siedmiogrodu całkowicie otoczonym murami. Zaliczało się do siedmiu głównych miast należących do siedmiogrodzkich Sasów.
Mury miejskie powstały na planie prostokąta i obejmowały obszar o obwodzie 1700 m. Wzniesiono je z kamienia łączonego zaprawą. Miały około 7 m wysokości i 1,5 m grubości. Posiadały chodnik dla straży wsparty na drewnianych konsolach i parapet z blankami rozmieszczonymi co 6m z wąskimi otworami strzelniczymi. Początkowo wzmacniały je trzy wysunięte prze lico wieże. Dodatkową ochronę stanowiła otaczająca miasto nawodniona fosa o szerokości 17-25 m. Pomiędzy murem a fosą znajdował się pas ziemi mający około 5m szerokości. Do miasta prowadziły dwie bramy. Od wschodu Górna i od zachodu Dolna. Obie posiadały formę wież bramnych z przejazdem i mostem zwodzonym. Istniała jeszcze brama północna, ale miała drugorzędne znaczenie.
Pomyślny rozwój miasta, który staje się ważnym ośrodkiem handlu i rzemiosła trwa do 1438 roku. Wówczas to zostaje zaatakowane przez wojska tureckie pod dowództwem sułtana Murada II wspierane przez oddziały hospodara wołoskiego Włada III Palownika. Opór obrońców zostaje złamany, a miasto zostaje poważnie zniszczone i splądrowane. Mieszkańcy zostają uprowadzeni w niewolę. Wydarzenie to ma znaczący wpływ na dalsze losy miasta. Straty spowodowane atakiem są tak duże, że Sebes długo nie potrafi się z nich podnieść.
Z atakiem tureckim związana jest ciekawa opowieść. Po wtargnięciu nieprzyjaciół do miasta ostatni obrońcy schronili się do wieży Krawieckiej. Wśród nich był młody 17 letni uczeń szkoły dominikańskiej o imieniu Georgius. Mimo bohaterskiej obrony po podpaleniu wieży zmuszeni byli się poddać. Na pamiątkę wieżę zaczęto nazywać Studencką. Georgius wraz z innymi mieszkańcami trafił do niewoli. Podczas gdy wielu po zapłaceniu okupu wróciła do rodzinnego miasta on został niewolnikiem. Podczas pobytu w Turcji był wiele razy sprzedawany. W tym czasie miał okazję poznać islam i turecki styl życia. Po 20 latach udało mu się odzyskać wolność i trafił do Rzymu. W 1481 roku ukazało się dzieło jego autorstwa Tractatus de moribus, condictionibus et nequicia Turcorum (traktat o obyczajach, warunkach życia i złośliwości Turków). Po upowszechnieniu się druku doczekało się wielu wydań stając się w XVI wieku „bestsellerem”.
W 1485 król węgierski Maciej Korwin nadał miastu szereg przywilejów, aby mogło wzmocnić miejskie fortyfikacje. Mury zostają naprawione i podwyższone zwiększona zostaje liczba wież. Obie bramy Górna i Dolna otrzymują wzmocnienie w postaci barbakanów. Prace przy zwiększeniu walorów obronnych trwają także w XVI wieku. Głównym celem jest przystosowanie murów i wież do użycia broni palnej. Przykładem jest zachowana narożniku w płn.-wsch. narożniku wieloboczna baszta. Powstała ona w miejsce kwadratowej wieży i zapewne nie była jedyna. Około 1634 roku na zachodniej kurtynie zbudowana zostaje baszta bastionowa zwana Basztą Kowalską. Opis z 1661 roku mówi, że miasto otacza pojedynczy prosty mur zbudowany częściowo z kamienia a częściowo z cegły. Zachowany rysunek wykonany przez Jakuba Schollenbergera w 1666 roku przedstawia najstarsze graficzne wyobrażenie umocnień miasta. Widać na nim, że Sebes mur wzmocniony 14 basztami i dwiema wysokimi wieżami bramnymi z półkolistymi barbakanami.
Wraz z rozwojem nowych metod prowadzenia wojen średniowieczne umocnienia jako niespełniające już swych funkcji obronnych ulegają dewastacji. Wiek XIX przynosi pierwsze rozbiórki miejskich umocnień ograniczających rozwój miasta. Rozebrane zostają obie bramy wraz z barbakanami oraz umocnienia po południowej i wschodniej stronie. Pod koniec XIX wieku ostatnie pozostałości miejskiej fosy przekształcono w jezioro w parku miejskim. Mimo wszystko do naszych czasów przetrwały spore fragmenty dawnych fortyfikacji. Zachowane fragmenty kamiennych murów z miejscami widocznymi blankami mają prawie 1km. W narożniku płd.-wsch. zobaczyć można kwadratową basztę Krawców zwaną też Studencką. Jest najlepiej zachowana i pochodzi jeszcze z pierwszej fazy budowy. Jej górne kondygnacje nadbudowano XV wieku. W narożniku płn.-zach. zachowała się kwadratowa baszta Szewska. Przewyższająca mur o 3m też zachowała swój pierwotny kształt. W narożniku płn.-wsch. zobaczyć można XVI-wieczną basztę wieloboczną, a po zachodniej stronie Starego Miasta cylindryczną basztę Kowalską. Z bram miejskich zachowały się pozostałości bramy północnej. Zaadaptowana na dom mieszkalny zachowała cześć otworu bramnego z prowadnicami do opuszczania brony. Z bramy Górnej zachodniej pozostał jedynie lewy fragment otworu bramnego.
