Miejskie mury obronne Chojnic

Początki Chojnic sięgają przełomu XI-XII wieku. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie osady otoczonej drewniano-ziemnym wałem. Pierwsza wzmianka o Chojnicach pojawia się w 1275 roku w dokumencie wystawionym przez księcia pomorskiego Mestwina II. Na początku XIV wieku Pomorze Gdańskie zostaje opanowane przez Zakon Krzyżacki. Zapewne przed 1320 rokiem Chojnice otrzymują prawa miejskie potwierdzone ponowną lokacją w 1360 roku. Położenie miasta na skrzyżowaniu dróg handlowych spowodowało szybki jego rozwój gospodarczy. Sprzyjało temu również, że znajdowało się na szlaku prowadzącym z Brandenburgii i Europy Zachodniej do państwa zakonnego. Tędy wiodła najkrótsza droga, którym zachodnie rycerstwo zmierzało do Krzyżaków i ich stolicy Malborka.

Miasto Chojnice było położone między dwoma jeziorami, co zapewniało mu naturalną ochronę od południa, północy i wschodu. Już w pierwszej połowie XIV wieku zostało otoczone kamiennym murem obronnym. Miały kształt zbliżony do owalu, a ich długość wynosiła około 900m. Pierwotnie mur miał około 4m wysokości, a jego grubość wahała się od 1,5 do 2,5 m grubości. Prawdopodobnie jeszcze w XIV miała miejsce jego ceglana nadbudowa co spowodowało, że jego wysokość wynosiła 7-9m. Mur posiadał blankowane przedpiersie oraz drewniany chodnik dla straży. W obwód obronny wkomponowano 22 baszty wysunięte przed jego lico w większości prostokątne otwarte od strony miasta. Całość otaczała szeroka na 15 m fosa, zasilana dzięki systemowi śluz wodami jezior.

Do miasta prowadziły trzy bramy Człuchowska i Młyńska od zachodu oraz Gdańska od płd.-wsch. Każda posiadała most zwodzony, którego broniły baszty przyczółkowe. W przypadku bramy Człuchowskiej nazywały się Słoń i Byk. Brama Człuchowska miała formę sześciokondygnacyjnej wieży z przejazdem bramnym wzniesionej na planie kwadratu. Brama Gdańska miała czworokątną podstawę natomiast na wyższych kondygnacjach była okrągła. W późniejszym okresie powstała czwarta brama w formie wyłomu w murze zwana Zakonną lub Wodną prowadzącą w stronę klasztoru augustianów.

W 1410 roku po porażce Krzyżaków pod Grunwaldem Chojnice poddały się królowi Władysławowi Jagiełło i na krótko zostały zajęte przez wojska polskie. Po ich wycofaniu się przystąpiono w mieście do rozbudowy umocnień. Powstała jeszcze jedna fosa i ziemny wał przebiegający między obu fosami. 2 lipca 1433 pod murami miasta zjawili się husyci pod wodzą Jana Czapka i wspierające ich oddziały wojewody wielkopolskiego. Mimo kilkutygodniowego oblężenia mieszczanie wsparci krzyżacką załogą dowodzoną przez komtura bangijskiego Erazama Fischborna obronili miasto. W 1454 roku pod murami Chojnic doszło do bitwy, w której klęskę poniosły wojska króla Kazimierza Jagiellończyka. Zapoczątkowało to wojnę zwana trzynastoletnią. Chojnice w rękach Zakonu pozostały do 28 września 1466 roku i zostały zdobyte jako jedna z ostatnich twierdz krzyżackich. Na mocy postanowień II pokoju toruńskiego z 1466 roku miasto znalazło się w granicach Prus Królewskich.

W czasie „potopu” szwedzkiego Chojnicy kilkukrotnie było zdobywane zarówno przez wojska szwedzkie jak i polskie. Działania militarne oraz spowodowane nimi pożary spowodowały spore zniszczenia miasta. Wiek XVIII przyniósł kolejne wojny północną i siedmioletnią a także wielkie pożary w 1733 i 1742 roku. W tym czasie następuje pierwsza rozbiórka murów miejskich w płn.-wsch. części miasta. Pozyskany materiał budowlany posłużył do budowy kolegium jezuickiego i domów mieszkalnych. W kolejnych latach likwidacji uległy następne fragmenty murów i baszt robiąc miejsce pod zabudowę miejską. Zasypano fosę oraz rozpoczęto osuszać jeziora. W 1833 roku rozebrano bramę Gdańska a w 1838 bramę Młyńską. Pomimo to do naszych czasów zachowało się kilka elementów średniowiecznych umocnień miasta.

Najbardziej okazałym obiektem dawnych krzyżackich umocnień jest brama Człuchowska. Zbudowana w stylu gotyku pomorskiego posiada sześć kondygnacji. Na przestrzeni wieków pełniła różne funkcje. Była wieżą obserwacyjną i arsenałem późnej więzieniem, a nawet dzwonnicą kościołów protestanckich. Obecnie mieści się w niej Muzeum Historyczno-Etnograficzne. W wielu baszt zachowało się sześć : Szewska, Więzienna, Kurza Stopa, Kościelna, Wronia. Z nielicznie zachowanych fragmentów murów obronnych najdłuższy znajduje się przy ulicy Podmurnej.