Polska, Bystrzyca Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

Miejskie mury obronne w Bystrzycy Kłodzkiej

 

Zaczątkiem późniejszego miasta była położona przy trakcie handlowym osada. Wprawdzie akt lokacyjny nie zachował się ale przyjmuje się, że lokacja na prawie niemieckim miała miejsce w połowie XIII wieku. Bystrzycę Kłodzką założono przy ujściu Bystrzycy do Nysy Kłodzkiej na skarpie zapewniającej jej naturalne walory obronne. Miasto powstało z inicjatywy kasztelana kłodzkiego Gallusa (Havla) z Lemeberku. Z 4 lipca 1319 r. pochodzi jeden z najdawniejszych dokumentów dotyczących Bystrzycy, nadający w imieniu króla Jana Luksemburskiego wójtostwo oraz inne przywileje Jakubowi Rückerowi, który zasłużył się miastu wznosząc mury obronne. Po 1319 roku  Bystrzyca Kłodzka uzyskała status miasta królewskiego w Czechach. W 1336 roku wzmiankowany jest tutejszy kościół parafialny.

W początku XIV wieku na koszt wójta Jakuba  Rückera miasto otoczono pojedynczym pierścieniem kamiennych murów miejskich o obrysie nieregularnego owalu dostosowanego do ukształtowania trenu. Od zachodu i północy miasto zabezpieczono fosą, natomiast od  południowej i wschodniej strony dzięki wysokim skarpom miasto nie wymagało dodatkowych zabezpieczeń. Miejskie mury obronne zbudowano z miejscowego łamanego kamienia przy użyciu zaprawy wapienno-piaskowej. Miały około 1 m grubości. Na ich szczycie znajdował się chodnik obronny zaopatrzony w przedpiersie z krenelażem.  Od południa i wschodu mur wzmocniono licznymi przyporami. Od tej strony miał on największą wysokość osiągając prawie 10m. Początkowo do miasta prowadziły dwie bramy Wodna od południa oraz Kłodzka od płn.-wsch. Po 1580 roku od zachodu powstała trzecia brama Nowa zapewne w miejsce istniejącej tu furty.

Brama Wodna zwana też Niską lub Górską zbudowana została na planie o wymiarach 5x6m. W przyziemiu posiadała ostrołukowy przejazd zabezpieczony broną. Nad przejazdem znajdowało się pomieszczenie, do którego prowadziły schody od strony miasta. Powyżej było jeszcze jedno pomieszczenie zaopatrzone w wąskie otwory strzelnicze. Brama Kłodzka miała formę niewysokiego prostokątnego budynku. Flankowała ją wieża Kłodzka wzniesiona na planie kwadratu o boku 5m.

Naturalne walory obronne Bystrzycy Kłodzkiej spowodowały, że mury obronne nie zostały wzmocnione basztami. Wzniesiono jedynie trzy wieże w najbardziej newralgicznych punktach. Po stronie wschodniej powstała Wieża Rycerska zwana też Kruczą Czarną lub Rzeźniczą. Wzniesiona została na planie kwadratu o boku 4,5m. Na wszystkich kondygnacjach posiadała wąskie otwory strzelnicze. Druga niezachowana wieża umiejscowiona była w zachodnim odcinku murów. Posiadała trzy kondygnacje z licznymi otworami strzelniczymi i była zwieńczona blankami.

W płd.-wsch. najbardziej stromej części miasta w obrębie murów miejskich na niewielkim wzniesieniu oddzielona fosą i wałem znajdowała się wieża obronno-mieszkalna będąca siedzibą wójta. Miała plan zbliżony do kwadratu 22×23 m i około 25 m wysokości. Posiadał cztery kondygnacje i zwieńczona była krenelażem. W system obronny Bystrzycy Kłodzkiej włączono także wzniesioną w drugiej połowie XIV wieku wieżę kościoła pw. Św. Michała Archanioła usytuowanego w płn.-zach. części miasta.

Wiek XV to okres wojen husyckich. W 1429 roku miasto zostaje zdobyte przez czeskich Taborytów. Obronić przed nimi zdołała się jedynie wieża Wójtowska. W 1475 miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. W 1567 Ziemia Kłodzka, stała się częścią Korony Habsburgów. W czasie wojny trzydziestoletniej miasto było zajmowane i plądrowane przez wojska obu stron. Dzieła zniszczenia dopełniły kilkukrotne pożary. Od lat 40  XVIII wieku na jego terenie toczone są wojny śląskie i w ich konsekwencji całe hrabstwo kłodzkie z Bystrzycą zostało przyłączone wraz ze Śląskiem do Prus.

Zmieniający się sposób prowadzenia działań wojennych  sprawiał, że walory obronne murów miejskich stawały się coraz mniejsze. Brak napraw i modernizacji  spowodował, że już w  XVI wieku cześć uległa zawaleniu. Wprawdzie w 1645 roku przeprowadzono prace remontowe umocnień miejskich, ale ich stan systematycznie się pogarszał. W pierwszej połowie XIX wieku rozpoczęto rozbiórkę murów miejskich. W 1842 rozebrano bramę Nową a rok później bramę Kłodzką. Część murów wykorzystano dostawiając do nich budynki mieszkalne i gospodarcze. W 1870 roku zasypano fosę miejską i utworzono na jej miejscu niewielkie planty.

W latach 60-tych XX wieku przeprowadzono pierwsze prace zabezpieczająco-konserwatorskie umocnień miejskich. Kontynuowane w następnych latach XX i XXI wieku działania pozwoliły odsłonić duże fragmenty murów włączone w ściany kamienic. Do naszych czasów zachował się prawie cały obwód murów miejskich. Wprawdzie mają niższą wysokość i pozbawione są krenelażu a częściowo stanowią jedynie fundamenty kamienic to stanowią dużą atrakcję turystyczną miasta.  Zachowały się także Brama Wodna, baszta Rycerska przebudowana na dzwonnicę pobliskiego kościoła oraz baszta Kłodzka. Zachowała się także wieża Wójtowska, lecz w wyniku licznych przebudów utraciła swój pierwotny wygląd.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku