Polska, Biała

Biała

Miejskie mury obronne w Białej

 

Miasto zostało założone prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku. Cześć historyków uważa, że dokonał tego książę opolski Władysław. Na skutek wzmożonej kolonizacji osadników z Niemiec w 1285 miasto przybrało nazwę Zűlz. W 1429 przez Białą przeszły znaczne oddziały husytów kierujących się w stronę biskupiej Nysy.

Brak jest dokładnych informacji o dacie budowy murów miejskich. Fortyfikacje powstały etapami i ich wznoszenie trwało dłuższy czas. Budowę zapoczątkowano być może pod koniec XIII wieku  i trwała do połowy XV wieku. Wykonanie ich było mało staranne. Wpływ na taki stan rzeczy miał prawdopodobnie fakt, iż Biała była miastem biednym o skromnej liczbie ludności. Inicjatorem budowy murowanych umocnień miasta mógł być książę opolski Mikołaj I lub któryś z jego synów.

Pierwsze wzmianka o murach miejskich w Białej pochodzi z roku 1502. Mówi ona, że obwarowania miejskie są w kiepskim stanie co wyklucza ich dalsze funkcjonowanie. Książę Jan Dobry, oprócz nadania wówczas statutów cechowych tkaczom, krawcom, piekarzom i szewcom, nadał mieszkańcom Białej specjalny przywilej, pozwalający na remont zniszczonych murów obronnych. Prawdopodobnie mury naprawiono jedynie prowizorycznie, uzupełniając o nadwieszone baszty.

Odwód murów miejskich Białej miał długość 1050 m.  Wzniesiono je z cegły na podmurówce z kamienia, którego użyto także do wypełnienia wnętrza muru. Grubość muru była zróżnicowana.  Przy Bramie Prudnickiej miała 1,4 m w pozostałych partiach nie przekraczała 1 m. Pierwotna wysokość umocnień wynosiła około 7m. W nieregularnych odstępach znajdowały się przypory wzmacniające szczególnie załamania kurtyn. Mur posiadał ganek dla straży osłonięty przedpiersiem. W obwodzie umocnień znajdowało się 13 w większości półokrągłych baszt wysuniętych przed lico muru. Były otwarte od strony miasta a ich wysokość nie przekraczała wysokości kurtyn. Jeden z nielicznych zachowanych widoków miasta pochodzący z 1536 roku ukazuje na murze niewielkie bartyzany. Zbudowane techniką szachulcową miały prostokątny plan i wsparte były na kroksztynach.

Do miast prowadziły dwie bramy Nyska od północy i Prudnicka od południa. Brama północna znajdowała się przy zachodnim budynku zamkowym i posiadała długą szyję bramną. Natomiast brama południowa wzniesiona na planie kwadratu flankowana była przez wolnostojącą wieżę. Miasto z dwóch stron otaczała rzeka Biała z pozostałych fosa i ziemny wał.

W czasach nowożytnych mury popadły w ruinę. Jedną z przyczyn mógł być pożar, który strawił miasto w 1544 roku. Na początku XIW wieku następuje rozbiórka obu bram. Mimo zniszczeń do naszych czasów zachował się prawie cały obwód miasta z niewielkimi przerwami. Na jego obwodzie w nieregularnych odstępach pozostało osiem półokrągłych baszt oraz jedna prostokątna. Najdłuższe odcinki murów są przy ulicach Reymonta, Szkolnej, Wałowej oraz w pobliżu kościoła parafialnego. Wysokość zachowanych fragmentów murów dochodzi do 3,5 m wysokości.

Jednak najbardziej okazałym zachowanym elementem miejskich umocnień jest gotycka wieża tzw. Wieża Prudnicka strzegąca dawniej bramy południowej. Zbudowana na planie kwadratu o boku 7,9 ma 23 metry wysokości i mury o grubości 2,1m. Do jej budowy użyto cegły oraz kamieni łączonych zaprawą wapienną. Ceglane mury od kamiennej podmurówki oddziela pas rolkowy z cegieł ułożonych główkami. Proste mury elewacji wieży nie posiadają gzymsowych podziałów na kondygnacje. W ścianach znajdują się wąskie okienka strzelnicze umieszczone w ostrołukowych wnękach. Zwieńczenie murów posiada nadwieszony podwójny rząd arkadowań z XIV wieku. Pierwotnie wieża posiadała zapewne ganek obronny i krenelaż. W 2006 roku wykonano remont dachu przywracając mu dawny wygląd sprzed pożaru z 6 czerwca 1971.

W połowie XVIII wieku wieżę adaptowano na więzienie i miejsce wykonywania kar. Skazanym wymierzano sprawiedliwość przy pomocy kijów o różnej grubości z większą lub mniejszą ilością sęków. Z tego powodu wieżę zaczęto nazywać Wieżą Kijów. Gdy miasto utraciło prawo sądowe wykorzystywano ją jako magazyn prochu i broni.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku