Miejskie mury obronne Szydłowa

Pierwsza wzmianka o Szydłowie pojawia się w roku 1191. Mówi ona, że mieszkańcy Szydłowa zobowiązani są do dziesięciny na rzecz kolegiaty sandomierskiej. Data uzyskania przez osadę praw miejskich nie jest dokładnie znana. Prawdopodobnie miało to miejsce na początku XIV  być może za czasów króla Władysława Łokietka. Jego następca król Kazimierz Wielki w drugiej połowie XIV wieku otoczył miasto murami obronnymi. Królewską rezydencję przekształcił w zamek dostawiony do zachodniego odcinka umocnień miejskich. Pełny obwód murów miał 1080m i otaczał obszar o powierzchni 6,5ha. Do miasta prowadziły trzy bramy Krakowska od południa, Opatowska od wschodu i Wodna od zachodu.

Miasto powstało na brzegu wąwozu rzeki Ciekącej. Jego strome ściany zabezpieczały Szydłów od zachodu i północy. Z tego powodu budowę murów rozpoczęto od strony mniej bronionej przez warunki naturalne, czyli od południa i wschodu. Dodatkowo od tej strony miasto zabezpieczono wałem i fosą. Do budowy umocnień użyto łamanego piaskowca. Mur miał prawie 1,8m grubości i około 6,5m wysokości. Zwieńczony był dwumetrowej wysokości krenelażem, po którego wewnętrznej stronie znajdował się chodnik dla obrońców.

Prawdopodobnie w połowie XV wieku dokonano przebudowy murów miejskich. Polegała ona na naprawie uszkodzonych fragmentów oraz przeróbce krenelażu. W tym okresie powstało też przedbramie bramy Krakowskiej i Opatowskiej. Kolejna przebudowa umocnień miasta miała miejsce w XVI wieku. Nadbudowano bramę Krakowską oraz wybito w murze dwie furty jedną przy kościele drugą na terenie zamku.

Po zniszczeniu miasta w czasie „potopu” szwedzkiego w roku 1655 zaprzestano remontowania murów miejskich. Zachowana lustracja z roku 1789 mówi, że są one częściowo zawalone a bramy miejskie nieużytkowane. W roku 1822 ruiny zamku i murów miejskich zostały wystawione na licytację. Na szczęście nie znalazł się chętny na ich kupno dzięki czemu zachowały się do naszych czasów. Jedynie w połowie XIX wieku rozebrano grożącą zawaleniem bramę Opatowską. Pierwsze prace mające na celu zachowanie fortyfikacji będących cennym zabytkiem podjęto w latach 30-tych XX wieku. W roku 2010 przeprowadzono kolejne prace konserwacyjne.

Mury obronne Szydłowa należą do najlepiej zachowanych średniowiecznych fortyfikacji miejskich na terenie Polski. Przetrwały 4 odcinki o długości prawie 680m.  Jednak najbardziej wartościowym elementem zachowanych umocnień Szydłowa jest brama Krakowska. Wzniesiona w stylu gotyckim w XIV wieku w wieku XVI została nadbudowana w stylu renesansowym. Świadczy o tym attyka i dwie koliste wieżyczki. Wysunięta przed mur obronny brama posiada ostrołukowo sklepiony przejazd o szerokości 4m. Po bokach przejazdu w przyporach mieszczą się prowadnice brony. Przed bramą znajduje się prostokątne przedbramie zwieńczone krenelażem. Z bramą połączone jest tzw. „szyją bramną” chroniącą istniejący tu podnoszony na łańcuchach zwodzony most.