Zamek w Wyszynie

Na skraju wsi otoczone stawami znajdują się pozostałości rycerskiej siedziby. Obiekt został wzniesiony w połowie XVI wieku przez Grodzkich i stanowił ich główną rezydencję rodową. Zbudowano go w miejscu z natury obronnym na niewielkim wzniesieniu otoczonym stawami i bagnami. Całe założenie otoczono dodatkowo nawodnioną fosą co jeszcze bardziej utrudniało dostęp do jego murów.

Zamek zbudowano z cegły na planie regularnego czworoboku o wymiarach 64×55. Obiekt posiadał sześć baszt z czego cztery ośmioboczne znajdowały się w elewacji od strony wjazdu a dwie pozostałe w narożnikach przeciwległego boku.  Bryłę zamku tworzyły dwa skrzydła usytuowane równoległe względem siebie. Posiadały jedno piętro i w całości były zwieńczone attyką. Wewnętrzny dziedziniec od strony północnej zamykało wąskie skrzydło łączące oba budynki mieszkalne. Od południa dziedziniec zamkowy zamykał mur kurtynowy z umieszczoną pośrodku wieżą bramną. Pierwotnie wjazd do zamku wiódł nie po istniejącej obecnie grobli lecz po zwodzonym moście. Obiekt był przystosowany do użycia broni palnej o czym świadczyły posiadające strzelnice baszty. Strzelnice rozmieszczone były także w przyziemiu budynków mieszkalnych w ich zewnętrznych ścianach oraz ponad kondygnacjami mieszkalnymi. Tuż nad brzegiem fosy po stronie wewnętrznej znajdowała się drewniana palisada która wzmacniała jej brzegi i była dodatkową linią obrony.

Zamek w Wyszynie jest ciekawym przykładem połączenia późnogotyckiej siedziby z renesansowym pałacem. Bogaty wystrój architektoniczny symetria i smukłość sylwetki którą podkreślało sześć baszt świadczą że wymogi rezydencjonalne całkowicie go zdominowały. Położenie i widoczne cechy obronne nie były podyktowane zagrożeniem które by mogło zajrzeć do tego spokojnego zakątka Wielkopolski lecz były raczej nawiązaniem do rycerskiej tradycji minionej epoki.

W połowie XVII wieku  Wyszyna przechodzi w ręce rodu Gurowskich. Nowi właściciele dokonują rozbudowy zamku oraz zmieniają wystrój wnętrz. Prowadzone prace mają na celu zwiększenie użyteczności budynków oraz nadania rezydencji odpowiedniego splendoru. W wyniku dokonanych zmian zamek został zupełnie pozbawiony cech obronnych. Zemściło się to podczas konfederacji barskiej w roku 1770 kiedy to grasujący bezkarnie oddział wojsk rosyjskich bez żadnych problemów zajął zamek. Obiekt został doszczętnie ograbiony a wycofując się Rosjanie wysadzili w powietrze skrzydło płn-wsch. Zamek nigdy nie został odbudowany i stopniowo zaczął popadać w ruinę. Pod koniec wieku pozostawał niezamieszkały a w następnym stuleciu uległ całkowitemu zniszczeniu.

Obecnie na otoczonej wodą wysepce znajduje się jedynie jedna z zamkowych baszt oraz nikłe pozostałości drugiej. W wyniku prac archeologicznych odkryto fundamenty budynków mieszkalnych.