Kościół obronny w Biertan
( niem. Birthälm; węg. Berethalom )
Pierwsze wzmianki o kościele w Biertanie pochodzą z 1402, chociaż sama miejscowość pojawia się w źródłach pisanych w 1283 roku. Była to jedna z pierwszych osad niemieckich Sasów w Siedmiogrodzie. Pierwotnie romański kościół wzniesiony na wzgórzu w XIV wieku otoczono murem obronnym wzmocnionym czterema basztami. W położonej na północ od kościoła baszcie umieszczono bramę prowadzącą w obręb twierdzy. Ufortyfikowany kościół służył mieszkańcom okolicznych miejscowości jako schronienie w razie zagrożenia. Było to typowe dla siedmiogrodzkich Sasów rozwiązanie łatwiejsze i tańsze do zrealizowania niż otaczanie murami obronnymi całych miast.
W XV wieku ufortyfikowane kościelne wzgórze otoczone drugim pierścieniem murów obronnych. Ciekawie rozwiązano wjazd prowadzący do twierdzy. Poprowadzono go wąskim przejściem miedzy murami po zachodniej stronie wzgórza. Na początku i końcu chroniła go wieża bramna. Dodatkową ochronę zapewniały przegradzające przejście kraty i most zwodzony. W latach 1486-1524 dotychczasowy kościół przebudowano w trzynawowy późnogotycki kościół halowy. Początkowo katolicka świątynia w czasach reformacji została przejęta przez luteran. Od 1572 roku do 1867 roku była siedzibą luterańskiego biskupa. Dzięki temu Biertan zyskał szczególną pozycję wśród saskich miejscowości Siedmiogrodu.
W XVI wieku od wschodu, południa i zachodu wzniesiono kolejny trzeci obwód murów obronnych. W południowym odcinku muru usytuowano kolejną wieżę bramną. Rozbudowa twierdzy i wzmacnianie jej walorów obronnych trwała jeszcze w XVII wieku. Otaczające ją mury osiągnęły prawie 12 m wysokości. Mimo stałego zagrożenia ze strony Turcji warownia w Biertan nigdy nie została zdobyta. W 1704 roku założenie zostało splądrowane przez Kuruców w czasie powstania Rakoczego. W 1977 świątynia ucierpiała wskutek trzęsienia ziemi.
Obecnie wspaniale zachowany warowny kościół siedmiogrodzkich Sasów w Biertan jest jedną z wizytówek turystycznych Rumuni. Przyczyniło się do tego zapewne wpisanie obiektu w 1993 na listę UNESCO. Podziwiać możemy gotycki, trójnawowy, halowy kościół o gwiaździstym sklepieniu wspartym na ośmiobocznych filarach. W świątyni zachowały się ołtarz w formie tryptyku, stalle, bogato rzeźbiona kamienna ambona oraz portale. Szczególnie ciekawy jest portal do zakrystii pełniącej także rolę skarbca. Osadzono w nim drzwi wyposażone w pomysłowy mechanizm blokujący uruchamiający za pomocą klucza 15 rygli.
W całości zachowały się trzy obwody murów obronnych. Zobaczyć można wkomponowane w pierwszy najstarszy obwód gotyckie baszty z hurdycjami i strzelnicami zwieńczone czterospadowymi dachami. Po północnej stronie kościoła usytuowana jest wieża Zegarowa ze sklepionym przejściem prowadzącym na wewnętrzny dziedziniec. Obok znajduje się jedyna ze wszystkich wież w całości drewniana, pełniąca rolę dzwonnicy. W narożniku pł.-wsch. stoi wieża Biskupia miesząca nagrobki luterańskich biskupów. Po stronie południowej znajduje się wieża Katolicka. W czasach, gdy kościół był luterański służyła jako kaplica tym mieszkańcom Biertan, którzy pozostali katolikami. Po wschodniej stronie kościoła stoi tzw. Pokój Pojednania. Służył jako miejsce, w którym umieszczano pary pragnące się rozwieść. Na wyposażeniu pomieszczenia było jedno łóżko, jeden stół jedno krzesło oraz jeden kubek i talerz. Para była zamykana na dwa tygodnie i podobno przez 300 lat tylko jedna zdecydowała się po wyjściu na rozwód.
W środkowym obwodzie murów zachowały się dwie baszty. Po zachodniej stronie kościoła znajduje się kryta jednospadowym dachem wieża Ratuszowa. Nazwa pochodzi od odbywających się w niej spotkań rady miejskiej. Poniżej niej jest kolejna brama mieszcząca się w zwieńczonej czterospadowym dachem Wieży Świńskiej. Dwie baszty zachowały się także w zewnętrznym murze. W południowej części obwodu usytuowana jest baszta Bramna a w części zachodniej kryta jednospadowym dachem baszta Tkaczy.
