Zamek w Unisławiu

Około roku 1245 na skraju wysokiej prawobrzeżnej skarpy Wisły Krzyżacy wznieśli drewniano-ziemną strażnicę. Pod koniec XIII wieku zastąpiono ją zamkiem murowanym który stał się siedzibą komturstwa. Z roku 1289 pochodzi pierwsza wzmianka w której pojawia się nazwisko niejakiego Dytrycha pełniącego funkcję komtura. Kolejny komtur Theodorus jest wzmiankowany w roku 1299.

Krzyżacki zamek w Unisławie składała się z dwóch części, zamku właściwego oraz podzamcza. Zamek właściwy wzniesiono na końcu stromego cypla. Z trzech stron osłaniały go stromizny wzgórza natomiast od południowego wschodu przekopano rów tworząc głęboką suchą fosę. Oddzielała ona jednocześnie zamek właściwy od ufortyfikowanego podzamcza. Tędy też prowadził wjazd na zamek broniony przez wieżę bramną z mostem zwodzonym. Z powodu całkowitego zniszczenia założenia trudno dziś jednoznacznie ustalić jego wygląd. Możemy jedynie się domyślać że otaczał go mur wtóry w narożniku pd-zach posiadał obrona basztę. Świadczy o tym dół będący zapewne pozostałością jej podpiwniczenia.

Komturstwo w Unisławiu istniało do roku 1326 a następnie zostało przekształcone w wójtostwo. Pod konie XIV wieku włączono je w skład komturstwa w Starogrodzie. Zamek został przejściowo zajęty przez wojska polskie po bitwie pod Grunwaldem w 1410. Po wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 zdobyty został przez oddziały Związku Pruskiego. Po zawarciu w roku 1466 II pokoju toruńskiego mocno zniszczony zamek wraz z całą ziemią chełmińską zostaje przyłączony do Polski. Pod koniec XV wieku stał się własnością biskupów chełmińskich a potem kapituły chełmińskiej. Zniszczony w czasie wojen polsko-szwedzki po roku 1772 został rozebrany.

Choć pochodzące z roku 1892 informacje wzmiankowały istnienie zamkowych ruin do naszych czasów nie zachowały się żadne widoczne na powierzchni pozostałości krzyżackiej warowni.