Zamek w Zawadzie

Początki wsi Zawad sięgają XIII wieku. Pod koniec XVI wieku właścicielem wsi i okolicznych dóbr zostaje Stanisław Ligęza z Bobrku. Prawdopodobnie wtedy zostaje zbudowany zamek a raczej obronny kasztel. W XVII wieku Mikołaj Ligęza rozbudowuje rodową siedzibę w okazały zamek z czterema basztami. Po bezpotomnej śmierci ostatniego z Ligęzów Jana Kazimierza majątek przypadł jego siostrze Felicji żonie Jana Walewskiego. Kolejnymi właścicielami Zawady byli Przebendkowscy i Radziwiłłowie.

W 1816 roku Anna Radziwiłł wniosła w wianie ślubnym zamek wraz z całym „państwem dębickim”, w skład którego wchodziło kilka okolicznych wsi hr. Atanazemu Raczyńskiemu z Małaszyna, ambasadorowi Prus w Lizbonie i Madrycie. W 1820 roku nowy właściciel przystąpił do przebudowy znajdującego się w ruinie zamku wykorzystywanego jako magazyn zboża. Po trwających kilka lat pracach powstała okazała neogotycka rezydencja. Piętrowa z czterema basztami zwieńczona była dwuspadowym dachem. Główną wschodnią fasadę zaprojektował znany pruski architekt Karol Fryderyk Schinkl, a pozostałe były autorstwa samego Raczyńskiego. Od zachodu do zamku dobudowano dodatkowe skrzydło z schodkowymi szczytami.

Podczas I wojny światowej 27 września 1914 zamek został ograbiony i podpalony przez wojska rosyjskie. Ze wspaniałej bogatej w działa sztuki rezydencji zostały zgliszcza. Na wiosnę 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie ponownie podpaliły zamek dopełniając dzieła zniszczenia. W latach 20-tych XX wieku Edward Bernard Raczyński rozebrał zamkowe ruiny, a obok zachowanego fragmentu pałacu zbudował willę w stylu śródziemnomorskim.

Po II wojnie światowej majątek Raczyńskich został znacjonalizowany. Powstał w nim PGR i stadnina koni. Po 1989 roku całość mocno podupadła i zaczęła popadać w ruinę. Obecnie jest własnością prywatną i nie jest udostępniona do zwiedzania. Zachowała się jedna z baszt otoczona neogotyckimi dobudówkami oraz fragment muru.