Miejskie mury obronne Bardejowa

Początki osady sięgają XII wieku a pierwsza pisemna wzmianka o niej pochodzi z roku 1241. Powstała ona obok klasztoru cystersów na ważnym handlowym szlaku z znad morza Czarnego w kierunku Polski i Krakowa. Po najazdach tatarskich z II połowy XIII wieku cystersi opuścili Bardejów. Nowy rozwój osadzie zapewnili sprowadzeni ze Śląska osadnicy. Ożywiony handel w krótkim czasie z małej osady uczynił zamożne miasto. Przyczyniły się do tego także liczne królewskie przywileje. Pełnie praw miejskich Bardejów uzyskał w roku 1376. Król ludwik I nadał mu status wolnego miasta królewskiego.

Położone na prawym brzegu rzeki Tołpy miasto ulokowane zostało na niewielkim wzgórzu. Pierwsze fortyfikacje z rozkazu króla Ludwika I zaczęto wznosić w połowie XIV wieku. W 1376 istniał już pełny obwód murów miejskich. Do miasta prowadziły trzy bramy. Od południa brama Górna, od zachodu Vallowa a od strony płn. – wsch. brama Dolna. W późniejszym czasie w północnym odcinku muru powstała czwarta mała brama. Zbudowane z piaskowca mury wzmocniono prostokątnymi basztami otwartymi od strony miasta. Wzrost zagrożenia ze strony husytów oraz okupacja miasta przez polskie oddziały w latach 1403-04 wymusiło poprawę walorów obronnych miejskich fortyfikacji. Rozbudowa miała miejsce w latach 1420-41. Podwyższono mury a chodnik dla straży nakryto drewnianym daszkiem. Całe miasto otoczono nawodnioną fosą a bramy wyposażono w zwodzone mosty. Powstały nowe wieże wysunięte przed lico muru i zaopatrzone w strzelnice.

Po klęsce wojsk węgierskich w bitwie pod Mohaczem w 1526 roku wzrosło zagrożenie ze strony Turcji. W Bardejowie przystąpiono do kolejnej modernizacji miejskich umocnień. Miasto otoczono drugim pierścieniem niższych murów wzmocnionych ziemnym nasypem, dzięki czemu powstało międzymurze. Przebudowano baszty dostosowując je do broni palnej i artylerii.  Bramy wzmocniono budując przed nimi barbakany. Ostatnie prace modernizacyjne murów miejskich przeprowadzono w wieku XVII. Późniejszy rozwój sztuki wojennej spowodował iż ich znaczenie zaczęło maleć. W połowie XIX wieku część fortyfikacji uległa rozbiórce na szczęście były to niewielkie fragmenty. W 1950 roku przystąpiono do prac mających na celu renowacje zachowanych umocnień.

Obecnie mury miejskie Bardejowa należą do jednych z najlepiej zachowanych na terenie Słowacji. Przetrwała połowa baszt broniących dawnej miasta, a szczególne cenne jest to iż zachowały oryginalny wygląd.  Najbardziej okazała jest usytuowana we wschodniej części tzw. Gruba Baszta. Pochodząca z końca XV wieku służyła jako wieża artyleryjska. Pięciopoziomowa półokrągła, swą nazwę zawdzięcza murom, których grubość wynosi 3,5m. Obok niej znajduje się baszta Mała wykorzystywana jako zbrojownia. We wschodnim odcinku muru zachowały się także pięciopoziomowa półokrągła Wielka Baszta oraz trzypoziomowa półokrągła Czerwona Baszta.

W północnej części murów zachowały się dwie dwupoziomowe otwarte od strony miasta baszty gotyckie. Pierwsza nazywana jest Basztą Prostokątną, druga Renesansową dzięki wieńczącej jej renesansowej attyce. Z tej strony miasta jest jeszcze baszta Archiwalna wzniesiona w miejscu dawnego koła młyńskiego. W zachodniej części zachowała się Baszata Szkolna nazywana też Wodną. Wzniesiona na soczewkowym planie ma cztery poziomy. W południowym odcinku murów zobaczyć możemy późnogotycką basztę Klasztorną przebudowaną w stylu renesansowym oraz późnogotycka czworokątna Basztę Prochową. Zadaniem tej drugiej była ochrona dawnej Bramy Górnej. Z czterech bram miejskich do naszych czasów nie zachowała się żadna. Zobaczyć możemy jedynie barbakan Bramy Dolnej oraz prowadzące do miasta kamienne mosty.