Zamek w Wąbrzeźnie

Już we wczesnym średniowieczu pomiędzy jeziorami Zamkowym i Frydek funkcjonuje obronny gród z podgrodziem. Po zajęciu go przez Krzyżaków zostaje przez nich wykorzystany jako miejsce do założenia własnej strażnicy. W roku 1246 ziemie w okolicy Wąbrzeźna Zakon przekazuje na własność biskupom chełmińskim. Pod koniec XIII wieku gród wraz z rozwijającą się w jego sąsiedztwie osadą zostają zniszczone przez Prusów.

W roku 1303 biskup Herman von Prizna inicjuje budowę zamku murowanego. Zostaje on wzniesiony na sztucznie podwyższonym i uformowanym krańcu półwyspu jeziora Zamkowego. Prace przy jego budowie trwają do roku 1321. Zespół obronny składał się z zamku właściwego i podzamcza. Zamek właściwy zbudowany z cegły powstał na planie kwadratu o boku około 60 metrów. Wewnętrzny dziedziniec z trzech stron otaczały dwukondygnacyjne skrzydła mieszkalne. Jedynie pł-wsch bok zamykał mur obwodowy pośrodku którego wznosiła się wysunięta przed lico muru ośmioboczna wieża. Jej zadaniem była obrona znajdującej się obok bramy. Najbardziej okazałe było skrzydło południowe w którym mieścił się refektarz oraz kaplica. Dziedziniec zamkowy otaczały krużganki które wzdłuż skrzydła południowego były murowane natomiast wzdłuż pozostałych drewniane.

Wjazd do zamku prowadził przez most zwodzony nad szeroką sucha fosą za którą znajdowało się podzamcze. Założone na planie trapezu posiadało własny system obrony. Otaczał je biegnący wzdłuż krawędzi półwyspu mur wzmocniony basztami. Wjazd na teren podzamcza również odbywał się poprzez zwodzony most nad fosą. Dodatkowo strzegł go zespół bramny i dwie narożne kwadratowe wieże.

Podczas trwania wojny trzynastoletniej w roku 1454 zamek został zajęty przez wojska polskie. Dziesięć lat później zdobył go dowodzący zaciężnymi wojskami krzyżackimi Bernard Szumborski. Biskupia rezydencja została spalona i poważnie uszkodzona. Na mocy ustaleń II pokoju toruńskiego z roku 1466 Wąbrzeźno wraz z całą ziemia chełmińską znalazło się w granicach Polski. Zamek pozostał jednak własnością biskupów chełmińskich którzy przystępują do jego odbudowy ze zniszczeń wojennych. Prace zostały ukończone pod koniec XV wieku około roku 1499.

W latach 1611-13 biskup Maciej Konopacki przebudowuje gotycki zamek. Jednak już w roku 1626 podczas pierwszej wojny polsko-szwedzkiej zostaje on uszkodzony. O wiele poważniejsze są następstwa kolejnej wojny polsko-szwedzkiej zwanej „Potopem”. Przygotowany do obrony zamek wskutek odmowy otwarcia bram przez załogę zostaje poddany intensywnemu ostrzałowi armatniemu. W jego wyniku zostaje zniszczony i spalony. Od tego momentu biskupia rezydencja pozostaje ruiną.

W roku 1792 król pruski Fryderyk II podejmuje decyzję o całkowitej likwidacji zamku. Uzyskana z rozbiórki cegła posłużyła do budowy okolicznych zabudowań gospodarczych. Pod koniec XIX wieku o istnieniu zamku mówiła jedynie nazwa „Góra Zamkowa”. W roku 1920 władze polskie wykupują górę z zamiarem założenia na jej terenie parku. Obecnie teren dawnego biskupiego zamku pełni funkcję popularnego parku miejskiego. Mimo dokonanej rozbiórki możemy jeszcze zobaczyć ruiny ośmiobocznej wieży relikty murów oraz dość dobrze czytelne zarysy fos.