Zamek w Gostyninie

Ostatnio przeprowadzone badania archeologiczne potwierdziły że już we wczesnym średniowieczu na północ od dzisiejszego miasta istniał obronny gród z podgrodziem. Obiekt ten położony był na lewym brzegu rzeki Skrwy na tzw. Łysej Górze. Około roku 1240 gród rozbudował książę Konrad Mazowiecki. Podczas walk pomiędzy jego wnukami Bolesławem II płockim i Konradem II czerskim gród w 1283 został zdobyty i spalony przez Rusinów wspomagających Konrada. Mimo szybkiej odbudowy po pewnym czasie stracił swe znaczenie i upadł.

W drugiej połowie XIV wieku na skraju nadrzecznego stromego cypla na zachód od dzisiejszego miasta książęta mazowieccy wznieśli gotycki zamek. Do dzisiaj nieustalony pozostaje jego fundator. Wymieniany jest książę Siemowit III lub mający królewskie aspiracje jego syn Siemowit IV. Pierwotnie była to wieża która prócz funkcji obronnych spełniała także funkcje mieszkalne. Na przełomie XIV i XV wieku budowlę rozebrano i przystąpiono do rozbudowy zamku. Dziedziniec otoczono murem obwodowym oskarpowanym w narożnikach który tworzył czworobok o wymiarach 37x38m. W narożniku pł-wsch wzniesiono kwadratową murowana wieżę o boku 7m. Pozostała zabudowa zamkowego dziedzińca składała się z budynków drewnianych.  Na północ od zamku oddzielony sucha fosa znajdował się przygródek. Założony na planie kwadratu o boku 80m otoczony był drewniano-ziemnym wałem. Spełniał rolę zaplecza gospodarczego dla zamku.

W połowie XV wzdłuż całego muru północnego wzniesiono murowany budynek mieszkalny. Jednocześnie w kurtynie wschodniej wybito nową bramę z niewysoką wieżą. Posiadała rozbudowane przedbramie i most zwodzony. Warownia otoczona była nawodnioną fosą a droga do niej prowadziła po grobli usypanej na rozlewiskach rzeki. W roku 1462 Gostynin został wcielony przez Kazimierza Jagiellończyka do Korony a zamek stał się siedzibą starosty.

Kolejna rozbudowa miała miejsce na początku XVI wieku a jej inicjatorem był starosta gostyniński Krzysztof Szydłowiecki. Zbudowany został nowy budynek wzdłuż muru południowego oraz rozbudowany budynek bramny. W roku 1611 gostyniński zamek stał się miejscem uwięzienia cara rosyjskiego Wasyla Szujskiego który zmarł w jego murach w rok później. Tak jak wiele innych również zamek w Gostyninie został poważnie zniszczony podczas „potopu” szwedzkiego. Zdewastowany i następnie spalony obiekt pomimo że został odbudowany nie odzyskał nigdy swej dawnej świetności. W roku 1793 Gostynin zajęły wojska pruskie. Wywiezione zostało wyposażenie zamku a następnie przystąpiono do rozbiórki murów.

W roku 1824 ruiny zamku z którego pozostała jedynie wieża z kaplicą oraz fragmenty muru przekazano gminie w celu  budowy na ich miejscu kościoła ewangelickiego. Prace pod kierunkiem Hilarego Szpilowskiego ukończono w 1830. Po zakończeniu II wojny światowej kościół przejęła parafia rzymskokatolicka. Użytkowała go do roku 1978 kiedy przeniosła się do nowo postawionej świątyni. Opuszczony kościół kupiły zakłady „Polam” z przeznaczeniem na dom kultury. Niestety plany nie zostały zrealizowane i obiekt w roku 1995 przekazano miastu.

W roku 2009 mocno zdewastowany kościół kryjący w swych murach pozostałości zamku zaadaptowano na potrzeby wzniesionego obok hotelu. Stylizowany na zamek obiekt budzi spore kontrowersje.