Zamek w Żywcu
Pierwsze wzmianki o Żywcu znajdujemy w spisach świętopietrza z lat 1325-1328. Nadanie praw miejskich mogło nastąpić w latach siedemdziesiątych XIII wieku, w czasach Władysława II raciborsko-opolskiego. Po roku 1315 Żywiec znajduje się w posiadaniu książąt oświęcimskich. Być może z polecenia księcia Jana I Oświęcimskiego w połowie XIV wieku wybudowano na Wołku i Grojcu zamki strażnicze. Po rozpadzie księstwa oświęcimskiego w 1445 r. Żywiec przypadł najmłodszemu z braci Janowi IV. W roku 1448 nastąpiło potwierdzenie przywilejów miejskich prawdopodobnie w związku z nową lokalizacją Żywca na południe od dotychczasowej osady. W 1450 miasto nabył od Jana IV Mikołaj Strzała h.Kotowicz, jednak po kilku latach dostało się w ręce Włodka i Bożywoja Skrzyńskich h.Łabędz. Zarówno nowi właściciele jak i książę Jan IV urządzali wyprawy łupieżcze na pograniczu Śląska Polski i Węgier, wielokrotnie nadużywając cierpliwości królewskiej. W wyniku kilku wypraw i przetargów z księciem Janem IV, król Kazimierz Jagiellończyk wykupił księstwo oświęcimskie w 1457 r. W dwóch kolejnych ekspedycjach w 1460 i 1462 roku rozprawił się z gniazdami raubryterskimi i zniszczył warownie na Wołku i Grojcu. W wyniku tych działań Żywiec został ostatecznie sprzedany królowi w 1465 r., na stałe wracając do korony. Niebawem w 1467 r. właścicielem Żywca został Piotr Komorowski, który za sprzyjanie Kazimierzowi Jagiellończykowi został pozbawiony swojego majątku na Orawie i Liptowie przez króla węgierskiego Macieja Korwina.
Prowadzone od wielu lat badania dowodzą że w miejscu dzisiejszego zamku już przed 1462 r. istniała wieża mieszkalna i dwie baszty łupniowe. Te najstarsze założenia obronne zostały zniszczone w 1477r. Następną gotycką budowlę wzniósł Jan Komorowski ok. 1500 r. W tym okresie zamek posiadał bramę warowną, dwa budynki mieszkalne wewnątrz murów i dwie naroże baszty od strony północnej. Wieża na planie koła służyła jako więzienie i została rozebrana w XVIII wieku, druga z wież, kwadratowa istnieje do dziś.
W połowie XVI wieku Jan Spytek i Krzysztof Komorowscy rozbudowali średniowieczny zamek w renesansową dwukondygnacyjną rezydencję. Trzy skrzydła otaczały arkadowy dziedziniec wzorowany na dziedzińcu wawelskim, od południa zamknięty murem parawanowym z drewnianą galeryjką. Po śmierci Jana Spytki ziemie Komorowskich zostały podzielone pomiędzy czterech synów. Dobra żywieckie przypadły Mikołajowi Komorowskiemu znanemu hulace i utracjuszowi. Prowadzone przez niego liczne wojny z sąsiadami musiały być bardzo kosztowne i szybko doprowadziły do ogromnego zadłużenia. Chcąc wyjść z finansowych opresji Mikołaj zaczął wytwarzać fałszywe monety. Niewiele to pomogło bo w 1623 r. bracia Rylscy wierzyciele Komorowskiego najechali Żywiec poważnie niszcząc zamek. Rok później Żywiec zakupiła królowa Konstancja żona Zygmunta III Wazy. Zamek został odnowiony i podwyższony o jedną kondygnację. W roku 1675 państwo żywieckie nabył hr. Jan Wielopolski z Pieskowej Skały. Nowi właściciele w latach 1708-1723 dokonali dalszej rozbudowy zamku. Dobudowano wówczas południowe skrzydło z dwoma ryzalitami zamykając arkadowy dziedziniec. Zamek zyskał wystój barokowy jedynie dziedziniec pozostał w stylu renesansowym.
W 1838 r. dobra żywieckie wykupili Habsburgowie. W połowie XIX wieku szczególnie po pożarze w 1870 r. nastąpiły kolejne remonty i przebudowy w modnym wówczas stylu neogotyckim, które zatarły ślady baroku.
Obecnie zewnętrzna fasada zamku nie prezentuje się zbyt okazale. Jednak pomimo licznych przebudów zachował najstarszą jeszcze gotycką wieżę oraz ładny renesansowy dziedziniec z krużgankami.
