Zamek Suchej Beskidzkiej

Na skraju miasta przy trasie do Wadowic znajduje się renesansowy zamek malowniczo usytuowany w krajobrazowym parku. Jego historia rozpoczyna się w roku 1553 kiedy to niejaki Kasper Castiglione złotnik z Florencji przybyły do Polski z dworem królowej Bony ożenił się z Jadwiga córką Stanisława Słupskiego. Dzięki temu małżeństwu wszedł w posiadanie wsi Suchej. Od jej nazwy przyjął nazwisko Suski a wkrótce otrzymał także polskie szlachectwo i herb Szoszor. Około roku 1554 przystąpił do wznoszenia u podnóża góry Jasień obronnego dworu. Była to niewielka oskarpowana budowla o grubych murach  z wieżą w narożniku płn-wsch.

Na początku XVI wieku ziemię suską objął w posiadanie Krzysztof Komorowski właściciel ogromnego majątku ziemskiego w dolinie Skawy. W roku 1608 po podziale dóbr Sucha przypadła jego synowi Piotrowi Komorowskiemu. Nowy właściciel przystąpił do przebudowy dworu w okazały renesansowy zamek o charakterze rezydencjonalnym. W wyniku trwających do roku 1614 prac powstały dwa skrzydła w kształcie litery „L” z krużgankami od strony dziedzińca i wieżą zegarową mieszcząca na piętrze kaplicę. Autorem wzorowanej na Wawelu przebudowy był architekt Paweł Baudarth.

Po bezpotomnej śmierci Pawła Komorowskiego w roku 1640 właścicielem Suchej zostaje jego bratanek Krzysztof Komorowski który jednak umiera kilka lat później w wieku zaledwie 29 lat. Dziedziczką pozostaje jego maleńka w chwili śmierci córka Konstancja Krystyna. Po dojściu do pełnoletności w roku 1665 wychodzi za mąż za Jana hrabiego Wielopolskiego. Dzięki temu małżeństwu suski zamek na dwa wieki przechodzi w ręce tego możnego rodu.

Wdowa po Janie Kazimierzu Wielkopolskim Anna Konstancja Lubomirska była inicjatorką kolejnej przebudowy i modernizacji obiektu w latach 1707-08. Zamkowy dziedziniec został od północy i wschodu zamknięty przez dwie oficyny. Do skrzydła południowego zostały dobudowane dwie wieże flankując jego południową elewację. Zgodnie z ówczesna modą zamkowe wnętrza zyskały bogaty barokowy wystrój. Z tego okresu pochodzi wspaniała sala marszałkowska z kasetonowym sufitem w skrzydle zachodnim. Od strony południowej założony został barokowy ogród skupiony wokół stawu.

W roku 1851 Jan Kanty Wielopolski sprzedał dobra suskie wraz z zamkiem Aleksandrowi Branickiemu. Za panowania Branickich w latach 1882-87 miała miejsce ostatnia przebudowa zamku. Zmieniony został wystrój rezydencji oraz zburzona brama wjazdowa z warownym murem kurtynowym zamykającym dziedziniec od wschodu. Braniccy zgromadzili w Suchej bogate zbiory sztuki oraz założyli wspaniałą bibliotekę liczącą 30 tysięcy ksiąg 18 tysięcy rycin rysunków i miniatur. W roku 1922 dobra suskie drogą wiana przeszły na Tarnowskich. Ostatni z rodu Juliusz Tarnowski był właścicielem zamku do II wojny światowej. Po wojnie obiekt przeszedł na własność państwa i był siedziba wielu często przypadkowych instytucji.

Obecnie zamek ma kształt podkowy otwartej od wschodu z prostokątnym dziedzińcem otoczonym arkadowymi krużgankami. W narożniku pomiędzy skrzydłem zachodnim i północnym znajduje się wieża zegarowa. Zachowały się również wieże skrzydła południowego w tym najstarsza płn-wsch z czasów Kacpra Suskiego.  Zamek od południa otacza XIX-wieczny park krajobrazowy z oranżerią. W północnym skrzydle znajduje się obecnie hotel natomiast pozostałe skrzydła mieszczą siedzibę filii Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu i po zakończeniu remontu mają być udostępnione jako muzeum.