Zamek w Smoleniu

Na jednym z najwyższych liczącym 486 m n.p.m. wzniesień pasma Smoleńsko-Niegowonickiego położone są ruiny rycerskiego zamku. Warownia ta należy do najstarszych wzniesionych na Jurze. Pierwotny zamek wznosił się tu już w XIII wieku, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszego grodu. Został on spalony w 1300 r. w wyniku walk Władysława Łokietka z Wacławem II czeskim o tron polski. Jego właścicielem był wtedy kasztelan radomski Otto z Pilczy herbu Topór. On też zapewne wzniósł nowy, murowany, gotycki zamek z kamienia łamanego. Powstał nieduży kamienny zameczek na planie nieregularnego czworoboku wykorzystujący walory obronne wzgórza oraz wysokie wapienne skały, które włączono w linię murów i budynków mieszkalnych. Wzniesiono również potężną cylindryczną wieżę tzw. donżon w najwyższym punkcie wzgórza. Była ona miejscem ostatniej obrony o czym świadczy umieszczone na wysokości murów obwodowych wejście do niej.

W roku 1563 dobra pileckie wraz z warownią nabył Seweryn Boner z Ogrodzieńca. Za jego czasów rozbudowano ją w stylu renesansowym oraz dobudowano zamek dolny. W 1590 r. majątek przechodzi w ręce Wojciecha Padniewskiego, który w 1610 r. przeniósł się do Pilicy gdzie wzniósł nową rezydencję, od tego momentu Smoleń zaczyna tracić na znaczeniu. Jak wiele innych tak i tego zamku nie ominął „potop” szwedzki. W 1655 r. żołnierze Karola Gustawa po ciężkim ostrzale artyleryjskim zdobyli zamek, który następnie doszczętnie ograbili a odchodząc spalili. Od tego momentu popadał w coraz większą ruinę, często zmieniał właścicieli, którzy nie podejmowali nawet prób jego odbudowy.

Obecnie jest to zabezpieczona ruina udostępniona do zwiedzania. Od strony wschodniej znajduję się odrębna część zamku dolnego, powstałego w okresie późniejszym. Zachodni zamek dolny otoczony jest przez częściowo zachowane mury obronne z wapiennego kamienia grubości około 2m.  W zachowanych resztkach murów możemy zaobserwować ślady podziału na komnaty, kilka okien, strzelnicę oraz pozostałości bramy wjazdowej, w której widnieją wgłębienia służące niegdyś do spuszczania brony. Na dziedzińcu znajduje się głęboka  kwadratowa studnia. Jak głosi legenda wykuli ją w skale tatarscy jeńcy. Ta część zamku jest połączona murem biegnącym po skale z pozostałościami zamku górnego, usadowionego na wysokim na kilkanaście metrów skalnym cyplu. Z górującą nad resztą zabudowań  cylindryczną wieżą stanowił najbardziej obronną część zamku. Wieża została odrestaurowana i zaadaptowana na punkt widokowy. Posiada obecnie dwa wejścia, to u podnóża wykuto później być może przez poszukiwaczy skarbu wierzących że pod zamkiem istnieją głębokie zasypane gruzem lochy.

Od roku 1959 wzgórze zamkowe stanowi rezerwat krajobrazowy i leśny „Smoleń”.