Zamek w Pilicy

W średniowieczu Pilica należała do rodu Pileckich którzy swą siedzibę mieli w pobliskim zamku Smoleń pierwotnie nazywanym Pileckim. Około roku 1590 dobra te nabył kasztelan oświęcimski Wojciech Padniewski. Stary zamek nie spełniał jego wymogów toteż w roku 1610 przeniósł się do nowo wzniesionej rezydencji w stylu włoskim położonej po drugiej stronie rzeki obok miasta Pilicy. Nowy obiekt był piętrowy czworoboczny z wewnętrznym dziedzińcem. Otaczały go zapewne umocnienia ziemne lecz trudno obecnie stwierdzić jakie. Po śmierci Padniewskiego Pilicę kupił kasztelan krakowski Jerzy Zbarski. W roku 1631 nowym właścicielem został Konstanty Wisniowecki.  Pięć lat później Pilica jako posag jego córki Heleny przechodzi w ręce Stanisława Warszyckiego.

Warszycki piastujący urząd kasztelana krakowskiego zaliczany był do najbogatszych i najznamienitszych osób w państwie jednocześnie miał opinie awanturnika i tyrana a jego dokonania do dziś są tematem ludowych legend. W połowie XVII wieku otacza swą rezydencje potężnymi fortyfikacjami bastionowymi. Wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach 300×170 m. wał ziemny o wysokości ponad 10m. oskarpowano murem z kamienia łamanego a narożniki ciosami. Na nim znajdowało się murowane przedpiersie. Zamek posiadał sześć bastionów cztery narożne i po jednym na dłuższych kurtynach.  Usypane na nich nadszańce z ziemnym przedpiersiem były stanowiskami baterii dział. Wewnątrz bastionów znajdowały się kazamaty połączone korytarzami wyposażone w otwory strzelnicze. Ich zadaniem była dodatkowa obrona murów przy użyciu ręcznej broni palnej. Całość otaczała fosa o szerokości około 20m. Wjazd do zamku prowadził groblą usypaną wśród stawów.

Pomimo dobrego ufortyfikowania Pilica została zajęta przez wojska szwedzkie w czasie „potopu”. Wycofując się Szwedzi palą zamek miasto oraz pobliski Smoleń. Kolejny raz wojska szwedzkie zajmują Pilicę podczas wojny północnej.

W roku 1731 dobra pileckie nabyła Maria Józefa z Wesslów Sobieska. Rozpoczętą przez nią przebudowę rezydencji ukończył jej bratanek Teodor Wessel. Pałac otoczony został 10 hektarowym parkiem w stylu francuskim. W XIX wieku Pilica często zmienia właściciela powoli popadając w ruinę. W roku 1852 opuszczoną rezydencję kupuje przemysłowiec Krystyn August Moes. Niestety niedługo po zakończony remoncie pałac strawił groźny pożar. W roku 1876 wypalone ruiny kupuje Leon Epstein. Przeprowadza gruntowny remont pałacu a otaczającym go  fortyfikacjom nadaje trochę bajkowy neogotycki wygląd. W latach 1906-45 Pilica jest własnością rodziny Arkuszewskich. Po zakończeniu II wojny światowej obiekt zaadaptowano na dom dziecka a potem młodzieżowy dom poprawczy. Zdewastowany pałac w roku 1989 nabyła Barbara Piasecka-Johnson z zamiarem przywrócenia mu dawnej świetności. Niestety prace remontowe trwają po dziś dzień i daleko mu do stanu z opisów w przedwojennych przewodnikach.

Obecnie pałac nie jest udostępniony do zwiedzania.  Można jedynie przespacerować się po otaczającym go parku oraz zobaczyć pozostałości bastionowych fortyfikacji. Trochę śmieszą te neogotyckie wieżyczki ale nawet teraz wielkość umocnień robi wrażenie.