Zamek w Muszynie
Muszyna zaliczana jest do najstarszych osad na Podkarpaciu. Jej rozwojowi sprzyjało położenie przy ważnym szlaku handlowym wiodącym wzdłuż Popradu z Węgier do Polski. Po raz pierwszy wymieniana jest w roku 1209 w dokumencie króla węgierskiego Andrzeja. Nadał on w nim jednemu ze swych dworzan Demetriusowi de Raska prawo pobierania ceł w całym komitecie aż do granicznej rzeki Poprad i Muszyny. Kolejny dokument z 18 maja 1288 informuje ze niejaki Wysz herbu Półkozic scholastyk Kapituły Krakowskieji zapisał w testamencie wsie Muszyna i Śiniarsko biskupowi krakowskiemu Pawłowi z Przemankowa. Zapis ten w roku 1301 zatwierdził książę Leszek Czarny. Prawdopodobnie już wtedy na wzgórzu zamkowym istniała obronna budowla. Przypuszcza się że była to drewniana wieża mieszkalno-obronna o wymiarach 4x4m otoczona ziemnym wałem.
W czasie walk Władysława Łokietka o tron Polski jednym z jego zaprzysięgłych wrogów był biskup krakowski Jan Muskata. Zapewne to było powodem konfiskaty Muszyny która na prawie 50 lat stała się domena królewską. Dopiero Władysław Jagiełło 30 lipca 1391 specjalnym aktem darowizny ofiarował biskupowi krakowskiemu Janowi Muszynę z okolicznymi wsiami na własność.
Trudno powiedzieć czy murowany zamek powstał w XIV wieku za czasów króla Kazimierza Wielkiego czy dopiero po odzyskaniu Muszyny przez biskupów. Usytuowany na prawym brzegu Popradu tworzącego w tym miejscu zakole zajmował szczyt stromego wzgórza (527 m n.p.m. ). Dodatkową przeszkodą były otaczające wzgórze dwa strumienie Muszyna i Szczawnik. Takie położenie zapewniało dobre warunki do obrony oraz sprzyjało obserwacji szlaku handlowego. Zamek miał plan prostokąta o wymiarach 80x20m. Posiadał dwie kilkukondygnacyjne czworoboczne baszty z których zachodnia miała charakter mieszkalny natomiast wschodnia pełniła funkcję bramy. W celu zwiększenia ich stabilności obie były podparte narożnymi skarpami. Wjazd do zamku prowadził przez zwodzony most przerzucony nad fosą odcinającą cypel wzgórza oraz sklepioną sień. We wschodniej części dziedzińca stał piętrowy dom starosty w zachodniej znajdowała się studnia. Zamek otoczony był murem od strony przepaści pojedynczym z drugiej podwójnym tworzącym kryty korytarz obronny.
W roku 1474 odziały węgierskiego króla Macieja Korwina pod dowództwem Tomasza Tarczaya najeżdżają Podkarpacie. Zupełnie zaskoczeni obrońcy nie zdołali obronić zamku który zostaje zajęty i poważnie zniszczony. Po zawarciu pokoju Maciej Korwin zobowiązuje się do jego odbudowy. Po odbudowie zamek pełni rolę strażnicy natomiast biskupi starosta przenosi się do nowej siedziby u stóp wzgórza. W dobie renesansu zamek zyskuje nowe okna zamiast wąskich gotyckich duże kwadratowe. Dodatkowo zostają one ozdobione kamiennymi obramieniami. Muszyna była własnością biskupów krakowskich do roku 1772 kiedy to wraz z całą Galicją znalazła się w zaborze austriackim. Od tego momentu nastąpił upadek warowni. Nieużyteczna szybko zamieniła się w ruinę.
Obecnie na wzgórzu popularnie zwanym Baszta możemy zobaczyć jedynie nikłe pozostałości zamku. Zachował się fragment muru od południa oraz dolne partie baszty przy dawnej fosie. Zapewne część zamkowych murów kryje ziemia i zakrojone na większą skalę prace archeologiczne umożliwiłyby lepsze poznanie poszczególnych faz rozwoju zamku.
