Polska, Świdwin

Świdwin

W zakolu rzeki Regi w płn-zach części miasta znajduje się dobrze zachowany zamek. Pomimo nieregularnego rzutu nie powstał  jak przypuszczano w miejsce słowiańskiego grodu. Należący początkowo do kasztelani kołobrzeskiej Świdwin został w roku  1277 sprzedany przez księcia Barnima I biskupowi kamieńskiemu. Jednak już trzy lata później stał się własnością margrabiego Albrechta III. Poszukując pieniędzy na prowadzoną przez siebie wojnę Albert w roku 1286 zastawił Świdwin książętom meklemburskim. Zapewne to za czasów księcia Przybysława oraz jego następcy księcia Mikołaja wzniesiony został murowany zamek.

Warownia powstała na piaszczystej wyspie w rozlewisku rzeki Regi. Jej rzut tworzył nieregularną figurę zbliżoną do trapezu o zaokrąglonych rogach w części południowej. Wzdłuż kurtyny północnej jednak nie na całej jej długości wzniesiony został niepodpiwniczony budynek mieszkalny o wymiarach 38 x14 m. Zamek otaczał 12 metrowej wysokości mur z nieociosanego kamienia. Jedynie korona muru i blanki wykonano z cegły. Wjazd do zamku prowadził od południa. Po roku 1300 na zachód od bramy zbudowana została czworoboczna baszta  o wymiarach 8 x 8,4m. Była całkowicie wysunięta przed lico muru a jej wysokość wynosiła około 12,5 m. Zamek posiadał przedzamcze od południa bronione własnym murem od wschodu zabezpieczone murami miasta a od zachodu Bramą Młyńską nad Regą.

W roku 1319 miasto i zamek za sumę 11 tys. marek kupują dwaj rycerze Nicolaus Olafson i Wedigo Wedel. Po śmierci pierwszego z nich Świdwin stał się własnością  rodu Wedelów.  Nowi właściciele mając zgodę margrabiego na wzmocnienie obronności zamku otoczyli go przedmurzem. Mianowany wójtem Nowej Marchii Jan Wedel będąc poważnie zadłużonym w roku 1384 sprzedaje Świdwin Zakonowi Krzyżackiemu. Wielki mistrz Konrad von Zolner mianuje nowego wójta i obsadza zamek swoją załogą. Dla Krzyżaków nowy nabytek miał ogromne znaczenie strategiczne. Świdnin łączył ziemie Zakonu z Brandenburgią i ochraniał biegnący tędy szlak komunikacyjny.

Wkrótce po zajęciu zamku Krzyżacy przystąpili do jego przebudowy. W pierwszej fazie wznieśli tymczasowy budynek mieszkalny po wschodniej stronie bramy. Do połowy swej wysokości uległa rozbiórce czworoboczna baszta którą  następnie nadbudowano cylindrycznie do wysokości 26m. Zmianie uległ sposób wykorzystania wieży. Jej najniższa kondygnacja została przeznaczona na głęboką celę więzienną. Na drugiej kondygnacji znajdowało się pomieszczenie dla załogi. Następne poziomy zaopatrzone były w strzelnice obejmujące swym zasięgiem całe przedpole. Klatkę schodowa umieszczono w grubości muru. Wieża była przygotowana do użycia broni palnej o czym świadczą belki do mocowania hakownicy i umieszczona od strony dziedzińca komora prochowa. Rozbiórce uległ dom północny. Na jego miejscu został wzniesiony nowy budynek. Prace przy jego budowie trwały kilkadziesiąt lat. Przerwane w roku 1410 wznowiono dopiero po roku 1440. Nowy budynek był podpiwniczony i zajmował cały odcinek muru północnego. Parter mieścił kuchnię izby dla knechtów oraz stajnię. Piętro miało charakter reprezentacyjne. Znajdowało się tu mieszkanie wójta oraz kaplica. Drugie piętro wykorzystywane było jako magazyn. Otaczał je ganek ze strzelnicami w prostokątnych niszach. Krótszymi elewacje budynku ozdobiono schodkowymi szczytami z blendami. Opisy zamku wspominają że posiadał on dansker. Wejście do niego znajdowało się zapewne pomiędzy kaplicą a sąsiednim skrzydłem gospodarczym.

W roku 1445 teren Nowej Marchii wraz ze Świdwinem staje się własnością elektora Fryderyka II. Zamek zostaje siedzibą ustanowionego przez niego wójta. Około roku 1520 ma miejsce kolejna przebudowa. Powstaje nowa brama poprzedzona przedbramiem. W roku 1540 zamek został przekazany joannitom i w ich posiadaniu pozostał do sekularyzacji zakonu w roku 1808. W pierwszej połowie wieku XVIII zostały wzniesione dwa skrzydła zamykające dziedziniec oraz przebudowany budynek północny. Zamek stracił walory obronne i stał się barokową rezydencją. Z tego zapewne okresu pochodzi także obecne zwieńczenie wieży.

W czasach pruskich w zamku funkcjonowały różne urzędy więzienie oraz arsenał. Po pożarze z roku 1945 obiekt został odbudowany w latach 60-tych. Obecnie w jego wnętrzach mieszczą się placówki kulturalne. Pomimo licznych przebudów zamek w Świdwinie jest ciekawym przykładem architektury obronnej i na pewno wart jest zobaczenia.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku