Polska, Głubczyce

Głubczyce

Miejskie mury obronne Głubczyc

 

Pierwsza wzmianka o Głubczycach pochodzi z dokumentu opawskiego z 1224 roku. Prawdopodobnie w tym czasie miała miejsce kolonizacja jednak nie ma pewności, kiedy nastąpiła lokacja miasta. W roku 1253 na prawie głubczyckim został lokowany Horni Benešov koło Krnova. Informacja ta świadczy o tym, że Głubczyce już wówczas były ośrodkiem zwierzchniego trybunału prawa miejskiego. W 1275 roku król czeski Przemysł Otokar II potwierdził prawa miejskie. Prawdopodobnie wówczas przystąpiono do budowy murów obronnych. Zastąpiły one wzniesione wcześniej wały i palisady wspomagane od południowego wschodu przez rozlewiska rzeki Psiny. Pierwsza wzmianka o murach miejskich pochodzi z 1282 roku.

Umocnienia miejskie wzniesiono z łupka iłowego na planie nieregularnego owalu przypominającego równoboczny trójkąt. Otaczały obszar o powierzchni około 17 ha, co czyniło Głubczyce jedno z największych miast Opolszczyzny. Mur miał 2 metry grubości a jego wysokość wraz z krenelażem wynosiła 9m. Do miasta prowadziły trzy bramy od północy Górna ( Nyska ), od południa Dolna ( Opawska ) a od wschodu wzniesiona nieco później Grobnicka ( Klasztorna, Floriańska ). Bramy miały formę wież, w których przejazd znajdował się w dolnej kondygnacji. Z zewnętrznej strony miasta wszystkie bramy umacniało dodatkowo przedbramie złożone z niedługiej szyi i wieży z przejazdem.

Mury miejskie wzmocniono 19 basztami, z których 7 powstało na planie półkolistym a 12 na planie ostrołukowym co jeśli chodzi o baszty w murach miejskich jest jedynym takim przykładem w Polsce. Największą ilość baszt, bo aż 9, posiadał odcinek murów pomiędzy Bramą Górną i Bramą Klasztorną. Pomiędzy bramami Klasztorną a Bramą Dolną znajdowały się 3 baszty. Natomiast najdłuższy z odcinków muru, między Bramą Dolną a Górną, liczył jedynie 7 baszt. Odległość dzieląca baszty na poszczególnych odcinkach muru zależała od czynników naturalnych.  Pierwotnie baszty miały stożkowy daszek kryty gontem, który znajdował się nad gankiem bojowym. Do ich wnętrza można było wejść z ganku bojowego. W murach każdej z baszt znajdowały się wąskie otwory strzelnicze. Od zachodu i północy miasto otaczała nawodniona fosa z pozostałych stron chroniły go mokradła i rozlewiska rzeki Psiny oraz utworzone tu później stawy.

Po śmierci króla Przemysła Ottokara II Głubczyce stały się częścią księstwa opawskiego i znalazły się najpierw pod panowaniem królowej wdowy Kunegundy, a następnie Mikołaja I nieślubnego syna Ottokara II. W 1365 r. po śmierci Mikołaja II, Głubczyce otrzymała dożywotnio wdowa po nim księżna Jutta. Od tego czasu Głubczyce stały się ośrodkiem samodzielnego księstwa. Zapewne wówczas powstała rezydencja, którą nazywano zamkiem Lubschütz. Znajdował się on przy Górnej Bramie i przy kościele parafialnym, w obrębie murów miejskich i był tak zwanym zamkiem miejskim bez dodatkowych umocnień.

W czasie wojen husyckich Wacław II książę opawski i głubczycki poparł króla Zygmunta Luksemburskiego. Jednak w 1428 wobec zwycięstw husytów i zniszczenia przez nich Głubczyc, Wacław II przeszedł na ich stronę. Nie uchroniło to jednak księstwa od zniszczeń. W 1436 roku Głubczyce splądrował  książę karniowski-raciborski Mikołaj V. Zdobycie miasta wpłynęło na decyzję o naprawie i modernizacji umocnień. W 1476 r. wielki pożar zniszczył całe Głubczyce, pozostały jedynie kościół, szkoła, joannicki Dwór Krzyżowy i kilka domów. W roku 1481 miał miejsce kolejny pożar, który zniszczył drewniane elementy obwarowań dachy bram miejskich i baszt oraz pomosty bojowe.

W 1482 r. zmarł Jan III Głubczycki zw. Pobożnym ostatni Przemyślida. Głubczyce po jego śmierci, jako opróżnione lenno, zostały przejęte przez króla Macieja Korwina. W roku 1490 przed śmiercią Korwin przekazał księstwo głubczyckie w lenno Piotrowi Haugwitzowi z Biskupic, jako nagrodę za dobrą służbę. W 1503 roku ziemie głubczyckie połączone zostały z księstwem karnovskim. W 1523 roku księstwo karnovskie kupił margrabia Jerzy Hohenzollern z Ansbachu. Nowy właściciel dokonał przebudowy umocnień miejskich Głubczyc. W południowym odcinku murów przebudowano i podwyższono baszty przy użyciu cegły a ich dachy zwieńczono kopułą.  Przebudowie uległa także Brama Dolna.

Rozwój broni palnej spowodował iż średniowieczne mury obronne powoli zaczęły tracić swoje militarne znaczenie. W czasie wojny trzydziestoletniej miasto otoczono ziemnymi szańcami niszcząc cześć przedmieść. W 1626 roku miasto zajęły wojska duńskie. Po pół roku z rąk Duńczyków miasto odbiły wojska cesarskie. Kolejne zniszczenia spowodowało oblężenie i ostrzał miasta przez wojska szwedzkie w 1645 roku. W 1741 roku Głubczyce zajęły wojska pruskie przyłączając go do Śląska. Na mocy królewskiego rozporządzenia z roku 1764 przystąpiono do burzenia miejskich umocnień. Gruzem z rozebranych murów i ziemią z plantowanych szańców zasypano fosy tworząc na jej miejscu ogrody. Ponieważ często dochodziło do samowoli rozbiórkowych w 1828 roku wstrzymano prace. W 1830 roku rozebrano grożącą zawaleniem Bramę Górną a sześć lat później Bramę Dolną. Po wielkim pożarze miasta w 1854 roku rozebrano kolejną część murów obronnych i baszt oraz Bramę Klasztorną. W 1856 roku na miejscu murów obronnych zbudowano browar. Zasypano stare koryto Psiny oraz stawy i fosę tworząc na ich terenie park.

Do naszych czasów zachowały się tylko fragmenty dawnych umocnień miejskich.  Z pośród 9 ocalałych w różnym stanie baszt dwie są wzniesione na planie ostrołuku.

 

Lokalizacja

Zamki znane i nieznane na Facebooku